Tập san giáo dục môn Giáo dục công dân - Sở GD&ĐT Nam Định

Nội dung tài liệu: Tập san giáo dục môn Giáo dục công dân - Sở GD&ĐT Nam Định

1. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH TẬP SAN GIÁO DỤC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN BAN BIÊN SOẠN: HỘI ĐỒNG CHUYÊN MÔN TỈNH NAM ĐỊNH SỐ 1- 2020 NAM ĐỊNH, THÁNG 02, 2020
2. SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH TẬP SAN GIÁO DỤC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN Ban biên soạn: Hội đồng chuyên môn tỉnh Nam Định (LƯU HÀNH NỘI BỘ) Nam Đinh, tháng 02 năm 2020
3. BAN BIÊN SOẠN VÀ BIÊN TẬP STT Họ và tên Đơn vị 1 Tạ Văn Khiêm Sở Giáo dục và Đào tạo 2 Trần Công Hưng THPT Chuyên Lê Hồng Phong 3 Trần Thị Thanh Tâm THPT chuyên Lê Hồng Phong 4 Đào Thị Kim Dung THPT Trần Hưng Đạo 5 Nguyễn Thị Thúy Mùi THPT A Hải Hậu 6 Vũ Thị Nội THPT Xuân Trường 7 Nguyễn Thị Hằng THPT Mỹ Lộc 8 Vũ Thị Phương THPT Ngô Quyền 9 Trần Thị Ngoan THPT Trần Nhân Tông 10 Vũ Thị Hằng THPT Giao Thủy B 11 Phạm Ngọc Hà THPT Hoàng Văn Thụ 12 Phan Thị Thanh Hoa THCS Tô Hiệu, Nam Định 13 Vũ Văn Tiền THCS Nghĩa Thịnh, Nghĩa Hưng 14 Tạ Tuấn Anh THCS Hải Giang, Hải Hậu 15 Phạm Thị Tú Uyên THCS Minh Tân, Vụ Bản 16 Phạm Thị Phương THCS TT. Cát Thành, Trực Ninh 17 Mai Anh Đức THCS Xuân Phú, Xuân Trường
4. MỤC LỤC Phần Nội dung Trang Phát huy tính sáng tạo của học sinh thông qua 6 thảo luận nhóm trong bài 15: Công dân với những vấn đề cấp thiết của nhân loại Cách làm bài tập trắc nghiệm môn GDCD 9 trong kì thi THPT Quốc gia PHẦN I. Tổ chức tiết học “ngoài không gian lớp học” 11 Kinh nghiệm giảng trong dạy học tích hợp liên môn ở trường dạy THPT Mỹ Lộc, Nam Định Kĩ năng ôn tập trắc nghiệm môn GDCD lớp 12 18 đáp ứng kì thi THPT Quốc gia Chia sẻ kinh nghiệm trong công tác giảng dạy 29 môn GDCD PHẦN II. Giáo án lớp 7 (Bài 5) 32 Một số giáo án tham Giáo án lớp 8 (Bài 14) 43 khảo Giáo án lớp 9 (Bài 9) 59 Giáo án lớp 10 (Bài 3) 65 Giáo án lớp 11 (Bài 9) 74 Đề khối 7 83 PHẦN III Đề khối 8 88 Một số đề kiểm tra Đề khối 9 94 tham khảo Đề khối 10 101 Đề khối 11 107
5. LỜI GIỚI THIỆU Căn cứ Quy chế về tổ chức và hoạt động của Hội đồng chuyên môn Giáo dục Trung học ban hành kèm theo Quyết định số 481/QĐ-SGDĐT ngày 26 tháng 02 năm 2018 của Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo (GDĐT); thực hiện Kế hoạch hoạt động Hội đồng chuyên môn Giáo dục trung học (GDTrH) năm học 2019-2020 ban hành tại văn bản số 1213/SGDĐT-GDTrH ngày 25/9/2019, Hội đồng chuyên môn GDTrH của Sở GDĐT đã xây dựng tập san của các môn học trong chương trình trung học. Tập san môn Giáo dục công dân số 1-2020 gồm 03 phần: Phần I. Kinh nghiệm giảng dạy Giới thiệu một số bài viết chia sẻ những kinh nghiệm về đổi mới phương pháp dạy học. Phần II. Một số giáo án tham khảo Các Kế hoạch bài học lớp 7,8,9,10,11 xây dựng theo hướng tăng cường, phát huy tính chủ động tích cực, tự học của học sinh thông qua việc thiết kế tiến trình dạy học thành các hoạt động học. Phần III. Một số đề kiểm tra tham khảo Các Đề kiểm tra lớp 7,8,9,10,11 theo định hướng đánh giá năng lực của học sinh. Hội đồng chuyên môn trân trọng giới thiệu đến toàn thể cán bộ giáo viên và học sinh tỉnh Nam Định Tập san giáo dục số 1-2020 môn Giáo dục công dân (dưới dạng bản mềm pdf). Đây là tài liệu chuyên môn lưu hành nội bộ, trong quá trình sử dụng, Hội đồng chuyên môn rất mong nhận được những ý kiến đóng góp tích cực bằng văn bản (gửi về email: hdcmgdtrh.sgddtnamdinh@gmail.com) để Hội đồng chuyên môn tiếp tục hoàn thiện nâng cao chất lượng tập san. HỘI ĐỒNG CHUYÊN MÔN SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NAM ĐỊNH
6. PHẦN I: KINH NGHIỆM GIẢNG DẠY PHÁT HUY TÍNH SÁNG TẠO CỦA HỌC SINH THÔNG QUA THẢO LUẬN NHÓM TRONG TRONG BÀI 15. CÔNG DÂN VỚI NHỮNG VẤN ĐỀ CẤP THIẾT CỦA NHÂN LOẠI Trần Thị Thanh Tâm – NTCM trường THPT chuyên Lê Hồng Phong Trong quá trình dạy học, giáo viên huy động, khai thác tối đa những phương pháp giảng dạy như: Đàm thoại, thuyết trình, vấn đáp, thảo luận nhóm trong đó thảo luận nhóm là một phương pháp luôn hướng tới hoạt động học tập chủ động, chống lại thói quen học tập thụ động. Tuy nhiên không phải lúc nào cũng sử dụng phương pháp thảo luận nhóm, có những lúc giáo viên đã biến lớp học thành “một giờ giải lao hợp pháp”. Chọn phương pháp cho một tiết dạy không khó nhưng làm sao sử dụng phương pháp đó có hiệu quả thì là cả một vấn đề cần bàn luận. Trong quá trình giảng dạy tôi đã khuyến khích học sinh tự phát huy tính sáng tạo thông qua thảo luận nhóm trong môn Giáo dục công dân. Thảo luận nhóm có thể thực hiện dưới hai hình thức: Thảo luận nhóm lớn và thảo luận nhóm nhỏ (5-7 người). Mục đích sử dụng nhóm nhỏ. Nhóm nhỏ được sử dụng khi khuyến khích sự tham gia suy nghĩ và phát biểu tích cực của mọi thành viên trong lớp học, trong nhóm nhỏ mọi người có cơ hội tham gia nhiều hơn, các thành viên cũng tự nhiên và tự tin hơn khi tham gia bàn luận trong nhóm nhỏ hơn là nhóm lớn, khắc phục được tâm lý e ngại. Nhóm nhỏ được sử dụng khi vấn đề đưa ra cần được bàn luận sâu và kỹ lưỡng, hoặc khi bàn về vấn đề có tính nhạy cảm, tế nhị, dễ dàng chia sẻ kinh nghiệm để đánh giá hay ý tưởng sáng tạo mới. một cuộc thảo luận nhóm thường trải qua quy trình chung, bao gồm các bước cơ bản sau đây: Trong một môn học có nhiều nội dung, mỗi nội dung có nhiều vấn dề. Giáo viên trước hết phải biết chia nhỏ các nội dung cơ bản thành nhiều vấn đề thảo luận và phân bổ một cách hợp lý qua mỗi tiết học. Việc lựa chọn và diễn đạt vấn đề cần phù hợp, không quá đơn giản nhưng cũng không nên quá khó đối với học sinh. Giáo viên lựa chọn được vấn đề thảo luận hấp dẫn, dễ chia sẻ, dễ huy động được nhiều ý kiến khác nhau, có tính chất kích thích tính tích cực, chủ động làm việc của học sinh. Giáo viên cần xác định rõ mục đích khi đặt câu hỏi thảo luận, đặt câu hỏi để cung cấp kiến thức, đào sâu hay làm sáng tỏ một vấn đề nào đó, tìm hướng hỗ trợ,củng cố kiến thức. Giáo viên hướng dẫn cần chuẩn bị hình thức trình bày phần thảo luận nhóm để chuẩn bị văn phòng phẩm cho phù hợp. Một số cách chia nhóm nhỏ: số người trong một nhóm không quá 8 người.2. Chia theo vị trí ngồi: Những học sinh ngồi gần nhau tạo thành 1 nhóm, ví dụ nhóm 3,4 người. Cách chia nhóm này dễ thực hiện. Tuy nhiên nếu cần giáo viên có thể yêu cầu một số học sinh đổi chỗ ngồi trước khi chia nhóm để đảm bảo các nhóm cân bằng về trình độ, độ tuổi, giới tính Việc bố trí chỗ ngồi cũng ảnh hưởng tới chất lượng cuộc thảo luận. Nên bố trí để các thành viên trong nhóm ngồi quay mặt vào nhau, vị trí ngồi đủ gần để có thể trao đổi, chia sẻ với nhau một cách thuận lợi. Nên có khoảng cách giữa các nhóm để sự trao đổi của các nhóm không bị ảnh hưởng tới nhau. Trước khi tiến hành thảo luận giáo viên phải giao nhiệm vụ cụ thể, rõ ràng cho từng nhóm và phải có hướng dẫn cụ thể và định hướng cách thức thảo luận và trình bày. Thời gian thảo luận cần được giới hạn và phải tương ứng với nội dung, yêu cầu vấn đề đặt ra. Thời gian giới hạn phải đủ để học sinh suy nghĩ, trao đổi. Nếu thời gian quá ít,
7. thảo luận nhóm sẽ sơ sài, không đi vào cốt lõi vấn đề, có thể chỉ mang tính chất đối phó. Thơi gian quá dài sẽ tạo sự lơ đãng, phân tán và làm loãng không khí thảo luận. Điều hành hoạt động của nhóm nhỏ là đảm bảo : Mỗi thành viên trong nhóm đều được tham gia bàn luận, được lắng nghe và tôn trọng, tránh tranh cãi căng thẳng hoặc người nói quá nhiều. Những băn khoăn về ý nghĩa, kết quả của bài tập được giải đáp kịp thời dưới sự lết luận của giáo viên.Thời gian làm bài tập phải phù hợp với thực tế khả năng làm việc của học sinh và yêu cầu của bài tập. Mọi học sinh đều tích cực làm việc. Tạo thêm công việc, cơ hội cho các nhóm, cá nhân trong trường hợp họ hoàn thành bài tập trước và phải chờ các nhóm.Trong thảo luận, có nhóm không hiểu rõ yêu cầu vấn đề cần thảo luận dẫn đến lạc đề; có nhóm trao đổi sôi nổi nhưng tranh cãi căng thẳng và không đưa ra được quyết định cuối cùng giáo viên cần quan tâm và kịp thời điều chỉnh. Thảo luận sau đóng vai là rất quan trọng, đó là nội dung cơ bản của giảng dạy bằng phương pháp đóng vai. Thực hiện thảo luận ngay sau khi đóng vai để người học còn lưu giữ được các nhận xét, quan sát qua thực tế buổi đóng vai. Giáo viên điều khiển thảo luận sau đóng vai. Qua các vai đóng, người học nhận xét, thảo luận. Khi giảng bài 15 -mục 1: Ô nhiễm môi trường và trách nhiệm của công dân trong việc bảo vệ môi trường giáo viên đưa ra các câu hỏi để học sinh thảo luận như sau: Các em hãy thảo luận và đóng vai là các sinh viên đại diện cho mỗi một quốc gia trên thế giới để tuyên truyền vấn đề ô nhiễm môi trường của quốc gia mình với bạn bè thế giới trong một hội thảo bàn về vấn đề ô nhiễm môi trường hiện nay trên toàn cầu. Nhóm phân công từng học sinh đóng vai: + Vai Giáo sư là người dẫn chương trình trong Hội thảo môi trường thế giới. + Các học sinh còn lại đóng vai là sinh viên của các quốc gia như: Việt Nam, Ấn Độ, Trung Quốc, Mông Cổ, Phần Lan, Na Uy Từ sự phân tích của từng học sinh lên trình bày, học sinh dẫn chương trình mời hai học sinh kết luận lại những trách nhiệm của công dân trong việc hạn chế sự bùng nổ dân số. - Nhóm hãy xây dựng một chương trình truyền hình tuyên truyền về vấn đề bệnh dịch hiểm nghèo hiện nay trên thế giới. - Kể tên một số loại bệnh dịch hiểm nghèo hiện nay trên thế giới? và tuyên truyền? - Thực trạng, nguyên nhân, giải pháp về vấn đề thực phẩm bẩn hiện nay? 7
8. - Trách nhiệm của công dân trong việc tham gia phòng ngừa và đẩy lùi những bệnh dịch hiểm nghèo? I. Đội ngũ sản xuất - Dẫn chương trình: Nguyễn Minh Thu - Phóng viên hiện trường: Trần Mạnh Trung, Đinh Minh Hiền, Vũ Ngọc Diệp - Thực hiện xây dựng kịch bản chương trình: Phạm Thị Ngọc Lan - Hậu cần: Vũ Quỳnh Anh, Trần Mạnh Trung, Phan Nhật. II. Khách mời - Bác sĩ bệnh viện K: Nguyễn Trần Lan Anh, Nguyễn Thị Trinh - Chuyên gia về an toàn thực phẩm: Phạm Ngọc Lan, Hoàng Thị Tươi - Chuyên gia tư vấn sức khỏe cộng đồng: Vũ Quỳnh Anh, Nguyễn Khánh Ly - Nhân vật trải nghiệm: Các bạn trẻ đang sống tại Hà Nội: Phan Nhật Linh, Phùng Thu Phương, Vũ Ngọc Diệp 8
9. CÁCH LÀM BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN TRONG KỲ THI THPT QUỐC GIA Đào Thị Kim Dung – NTCM trường THPT Trần Hưng Đạo Thứ 1: Không nhất thiết phải học thuộc từng khái niệm, định nghĩa Để làm bài thi theo hình thức trắc nghiệm, các em không cần thiết phải học thuộc từng khái niệm, định nghĩa, nội dung như trong sách giáo khoa (SGK), mà quan trọng là phải hiểu được khái niệm, biết phân tích, lý giải, tổng hợp, nhận xét, đánh giá các hiện tượng pháp luật trong thực tiễn đời sống xã hội. Thứ 2: Nắm vững kiễn thức nền tảng trong SGK Trước hết phải nắm vững kiến thức nền của SGK, chú trọng vào những nội dung bài học gắn với thực tiễn đời sống, những vấn đề liên quan đến quyền lợi cũng như nghĩa vụ công dân. Phần câu hỏi dễ, học sinh có thể dựa vào kiến thức đã học để làm bài. Thứ 3: Dùng phương pháp loại trừ Khi chưa xác định được một đáp án đúng thì phương pháp loại trừ cũng là một cách hữu hiệu để tìm ra câu trả lời đúng. Mỗi câu hỏi thường có 4 đáp án, các đáp án cũng thường không khác nhau nhiều lắm về mặt nội dung. Tuy nhiên vẫn có cơ sở để bạn dùng phương án loại trừ bằng “mẹo”. Thay vì đi tìm đáp án đúng, bạn hãy thử tìm phương án sai, đó cũng là một cách hay và loại trừ càng nhiều phương án hay càng tốt. Khi không còn đủ cơ sở để loại trừ nữa thì hãy dùng cách phỏng đoán, nhận thấy phương án nào khả thi hơn và đủ tin cậy hơn thì khoanh vào phiếu trả lời, đó là cách cuối cùng dành cho bạn. Ví dụ: Học sinh A đi xe máy dưới 50cm3 đội mũ bảo hiểm đúng quy định. Trong trường hợp này học sinh A đã: A. Sử dụng pháp luật. B. Thi hành pháp luật. C. Tuân thủ pháp luật. D. Áp dụng pháp luật. Loại trừ 2 phương án sai nhất là A, D, sẽ có học sinh nhầm lẫn giữa đáp án B, C. Học sinh nhớ lại, tuân thủ pháp luật là không làm những điều cấm, vậy trường hợp này học sinh A đi xe máy dưới 50 cm khối là đúng nên không phải xâm phạm vào điều pháp luật cấm, đó là quy định của pháp luật phải thực hiện. Vậy thì A đang thi hành pháp luật (đáp án B): làm những gì mà pháp luật quy định phải làm. Thứ 4: Rèn luyện kĩ năng nắm chắc từ khóa trong câu hỏi Ví dụ: Tòa án xét xử các vụ án sản xuất hàng giả không phụ thuộc vào người bị xét xử là ai, giữ chức vụ gì. Điều này thể hiện quyền bình đẳng nào của công dân? A. Bình đẳng về quyền tự chủ trong kinh doanh. B. Bình đẳng vè nghĩa vụ trong kinh doanh. 9
10. C. Bình đẳng về trách nhiệm pháp lý. D. Bình đẳng về quyền lao động. Như vậy, nắm chắc từ khóa, giúp chúng ta định hướng được rằng câu hỏi liên quan đến vấn đề gì và đáp án sẽ gắn liền với từ chìa khóa ấy. Đó được xem là cách để bạn giải quyết câu hỏi một cách nhanh nhất và tránh bị lạc đề hay nhầm dữ liệu đáp án. Thứ 5: Phân bổ thời gian và nhớ không được bỏ trống đáp án. Việc đầu tiên là đọc qua một lượt tất cả các câu hỏi, xem những câu nào mình biết rồi thì nên khoanh ngay vào đáp án phiếu trả lời. Sau khi làm hết những câu hỏi “trúng tủ” của mình thì chọn những câu hỏi đơn giản làm trước, vì bài thi trắc nghiệm các câu hỏi đều có thang điểm như nhau chứ không giống như bài thi tự luận. Chính vì vậy câu hỏi khó hay dễ cũng đều có chung phổ điểm, nên hãy làm câu dễ trước, để đảm bảo đạt tối đa số điểm. Chú ý phân bổ thời gian để không bỏ sót câu hỏi nào, nếu không biết chính xác đáp án thì hãy dùng phỏng đoán hay kể cả may mắn cũng được, điều hs cần là không được để trống đáp án, đó cũng là một cơ hội dành cho các em. Đề thi có 40 câu hỏi trắc nghiệm khách quan, mỗi câu hỏi có bốn phương án lựa chọn và có một phương án trả lời đúng. Đề thi có các câu hỏi ở các cấp độ cơ bản, phục vụ mục đích xét công nhận tốt nghiệp THPT và khoảng 40% câu hỏi vận dụng để phân hóa, phục vụ mục đích xét tuyển đại học, cao đẳng. Nội dung đề thi trắc nghiệm thường rất rộng và nằm trong tất cả các bài học (trừ những phần giảm tải - không học). Bởi vậy, để chuẩn bị tốt nhất cho kỳ thi này, học sinh cần phải học đều và rộng. Nếu học sinh học tủ hoặc coi trọng bài này xem thường bài kia thì kết quả thi sẽ không như ý muốn. Với các em, ngoài việc nắm vững các khái niệm, định nghĩa, nội dung trong sách giáo khoa, học sinh phải vận dụng nội dung kiến thức bài học vào việc giải quyết những vấn đề của thực tiễn đời sống xã hội phù hợp với lứa tuổi. Khi ôn luyện, học sinh nên học theo từng bài. Mỗi bài cần chú ý đến nội dung tích hợp về các lĩnh vực như: vấn đề phòng chống tham nhũng, giao thông, môi trường, phòng chống thiên tai, ứng phó biến đổi khí hậu Trên đây là một số kinh nghiệm của tôi khi hướng dẫn Hs làm bài thi Trắc nghiệm môn GDCD. Rất mong được sự đóng góp của tất cả các đồng chí. 10
11. TỔ CHỨC TIẾT HỌC “NGOÀI KHÔNG GIAN LỚP HỌC” TRONG DẠY HỌC TÍCH HỢP LIÊN MÔN Ở TRƯỜNG THPT MỸ LỘC, NAM ĐỊNH Nguyễn Thị Hằng – TTCM trường THPT Mỹ Lộc Thực hiện Nghị quyết số 29/NQTW ngày 4/11/2013 về đổi mới căn bản toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế. Một trong những mục tiêu cơ bản của Nghị quyết đó là: Giáo dục con người Việt Nam phát triển toàn diện và phát huy tốt nhất tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; yêu gia đình, yêu Tổ quốc, yêu đồng bào; sống tốt và làm việc hiệu quả. Thực hiện Công văn số 5555/BGĐT-GDTrH ngày 8/10/2014 về việc hướng dẫn sinh hoạt chuyên môn về đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá; về tổ chức các hoạt động chuyên môn; các công văn hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học hằng năm. Trong những năm học gần đây, thực hiện kế hoạch năm học của trường THPT Mỹ Lộc; Hướng dẫn giảng dạy môn GDCD và môn Lịch sử của Sở GD&ĐT và kế hoạch của tổ chuyên môn Sử-Địa-GDCD. Chúng tôi đãrà soát chương trình, tìm những bài học, những nội dung trùng lặp của bộ môn Lịch sử và bộ môn GDCD,xây dựng kế hoạch thực hiện chủ đề tích hợp liên môn giữa môn Lịch sử lớp 10 Bài 28 Truyền thống yêu nước của dân tộc Việt Nam thời phong kiến (gồm 2 tiết), tiết lịch sử địa phương lớp 10 (1 tiết) và môn GDCD lớp 10 Bài 14 Công dân với sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (gồm 2 tiết), thành chủ đề chung: “Phát huy truyền thống yêu nước trên quê hương Nam Định”. Được sự đồng ý của Ban giám hiệu, chúng tôi đã nghiêm túc triển khai kế hoạch trong tổ nhóm chuyên môn, giao nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong tổ, nhóm thực hiện. Thời gian thực hiện chủ đề: 5 tiết trong đó có 1 tiết thực hiện hoạt động khởi động, thành lập nhóm và giao nhiệm vụ trên lớp; 3 tiết tổ chức cho học sinh học tập tại khu di tích lịch sử văn hóa Đền Trần – Chùa Tháp, Nam Định và 1 tiết giao lưu, tuyên truyền,báo cáo kết quả tìm hiểu về truyền thống yêu nước với học sinh toàn trường trong tiết chào cờ đầu tuần. Để thực hiện chủ đề tích hợp trên, chúng tôi đã tổ chức các tiết học ngoài không gian lớp học cho học sinh khối 10 thông qua các hình thức: Tham quan, học tập tại khu di tích lịch sử văn hóa Đền Trần – Chùa Tháp và tổ chức giao lưu, tuyên truyền, báo cáo kết quả thực hiện dự án về chủ đề tích hợp “Phát huy truyền thống yêu nước trên quê hương Nam Định” trong tiết chào cờ thứ hai đầu tuần và hướng dẫn học sinh tự tìm hiểu, tự sưu tầm các tài liệu để hoàn thành dự án học tập. Phương pháp: dạy học theo dự án TIẾT 1 * Hoạt động 1: Hoạt động khởi động và giao nhiệm vụ học tập Hình thức dạy học: trên lớp Cách thức tổ chức: Giáo viên: Chia lớp thành 6 nhóm học tập, giao nhiệm vụ học tập cho các nhóm ( dự án học tập) 11
12. Nhóm Nhiệm vụ học tập 1 Tìm hiểu các biểu hiện của truyền thống yêu nước Việt Nam thông qua lịch sử dân tộc và thơ văn yêu nước 2 Tìm hiểu các biểu hiện của truyền thống yêu nước Việt Nam trên quê hương Nam Định 3 - Xây dựng một tiểu phẩm về Trần Hưng Đạo với cuộc kháng chiến chống giặc Mông Nguyên lần thứ hai 4 - Dàn dựng một tiết mục múa về Hào khí Việt Nam 5 - Hùng biện về chủ đề: Yêu quê hương đất nước chúng em cùng hành động. - Chọn và trình bày một tác phẩm văn học thời Trần thể hiện lòng yêu nước 6 - Đóng vai hướng dẫn viên du lịch giới thiệu về di tích lịch sử đền Trần – niềm tự hào của quê hương Nam Định Học sinh: Lập nhóm, bầu nhóm trưởng, thư kí, phân công nhiệm vụ cho các thành viên; Kí kết hợp đồng học tập với giáo viên; Tiếp nhận các nhiệm vụ học tập; Suy nghĩ, định hướng cách thức giải quyết vấn đề; Thảo luận nhóm, xây dựng kế hoạch thực hiện dự án. Kết quả/ sản phẩm dự kiến: Học sinh bước đầu định hướng được nhiệm vụ học tập, định hình kế hoạch học tập của nhóm và tiến hành thực hiện nhiệm vụ. TIẾT 2, 3, 4 * Hoạt động 2: Hoạt động tìm tòi, khám phá, hoạt động trải nghiệm, sáng tạo Hình thức dạy học: ngoài không gian lớp học, tổ chức cho học sinh học tập tại khu di tích lịch sử văn hóa Đền Trần – Chùa Tháp Bước 1: Tổ chức hoạt động ngoại khóa Hỗ trợ của giáo viên Hoạt động học tập của Sản phẩm/kết quả dự học sinh kiến Trên cơ sở giao nhiệm vụ Các nhóm bố trí thời gian Các nhóm trình bày sản cho HS từ tiết 1, qua quá triển khai thực hiện dự án phẩm của nhóm mình trình duyệt chương trình trong thời gian ngoài giờ Đại diện nhóm 6: trình thời gian ngoài giờ lên lớp, lên lớp bày bài thuyết minh về giáo viên xây dựng kế Báo cáo tiến trình Đền Trần hoạch tổ chức cho học thực hiện dự án của học Đại diện nhóm 1: thuyết sinh học tập về chủ đề tích sinh hợp truyền thống yêu nước trình về truyền thống yêu tại khu di tích lịch sử văn Tham gia học tập tại nước của nhân dân Việt hóa Đền Trần – Chùa khu di tích lịch sử văn Nam Tháp. hóa Đền Trần – Chùa Đại diện Nhóm 2: bài Tháp Gửi giấy mời tới Ban thuyết trình về truyền giám hiệu, giáo viên chủ do nhà trường và Tổ Sử - thống yêu nước trên của 12
13. nhiệm khối 10, đoàn thanh Địa – GDCD tổ chức. quê hương Nam Định và niên tham dự buổi học tập địa phương Mỹ Lộc. tại khu di tích lịch sử văn Đại diện nhóm 5: hùng hóa Đền Trần – Chùa biện về chủ đề “Yêu quê Tháp. hương đất nước, chúng em Giáo viên nhận xét, đánh cùng hành động” giá về buổi ngoại khóa. Học sinh nhóm 3,4: biểu diễn một số tiết mục văn nghệ. Bước 2: Đánh giá kết quả học tập thông qua dự án Giáo viên trong Ban tổ chức hoạt động ngoại khóa nhận xét, rút kinh nghiệm. TIẾT 5 *Hoạt động 3: Hoạt động tìm tòi, khám phá, hoạt động trải nghiệm, sáng tạo Hình thức dạy học: ngoài không gian lớp học Bước 1: Tổ chức hoạt động giao lưu, tuyên truyền báo cáo kết quả tìm hiểu về truyền thống yêu nước trong tiết chào cờ đầu tuần. Hỗ trợ của giáo viên Hoạt động học tập của Sản phẩm/kết quả dự học sinh kiến Xây dựng kế hoạch tổ Học sinh dẫn chương Các tiết mục biểu diễn chức hoạt động giao lưu, trình, tiến hành hoạt trong hoạt động ngoại khóa tuyên truyền,báo cáo kết động giao lưu, tuyên + Màn múa về hào khí quả tìm hiểu về truyền truyền báo cáo kết quả Việt Nam thống yêu nước tại tìm hiểu về truyền thống trường THPT Mỹ Lộc yêu nước tại trường + Tiểu phẩm: Hưng Đạo trong tiết chào cờ đầu THPT Mỹ Lộc. Vương – Trần Quốc Tuấn tuần. với kháng chiến chống Mông – Nguyên lần thứ hai + Ngâm thơ: Thuật Hoài ( Phạm Ngũ Lão) +Báo cáo kết quả tìm hiểu về truyền thống yêu nước. Bước 2: Đánh giá kết quả học tập thông qua dự án Giáo viên trong Ban tổ chức hoạt động ngoại khóa chủ trì cuộc họp rút kinh nghiệm. Các nhóm thảo luận, rút kinh nghiệm, đề nghị khen thưởng cá nhân có đóng góp tích cực. 13
14. Giáo viên tổng kết chủ đề học tập, chốt lại những điểm chính của nội dung, đánh giá quá trình làm việc thực hiện dự án của từng nhóm, đánh giá kết quả học tập theo các sản phẩm. Bước 3: Yêu cầu học sinh viết bài thu hoạch về chủ đề “Phát huy truyền thống yêu nước trên quê hương Nam Định” Tổ chức các hoạt động đưa học sinh ra ngoài không gian lớp học trong việc xây dựng chủ đề tích hợp liên môn có ý nghĩa: Ngoài việc xây dựng chủ đề tích hợp trên để tránh tình trạng trùng lặp về nội dung, tránh việc cả 2 môn học đều tổ chức dạy học, giảm được thời gian học tập cho học sinh, qua đó khắc phục được tình trạng thiếu sự liên hệ, tác động giữa kiến thức lịch sử và giáo dục công dân; Học sinh có thể vận dụng kiến thức của môn Lịch sử và môn Giáo dục công dân trong việc nhận thức và thực hiện trách nhiệm của mình trong việc xây dựng và bảo vệ tổ quốc xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Tạo điều kiện để đổi mới phương pháp dạy học, đa dạng hóa các hình thức tổ chức dạy học, học sinh được hoạt động, được tự học và tự nghiên cứu thông qua đó góp phần hướng tới hình thành các năng lực, phẩm chất cho học sinh. Học sinh được kết hợp giữa lịch sử dân tộc với lịch sử địa phương, giữa nội dung giáo dục công dân gắn liền với niềm tự hào trên chính mảnh đất quê hương mình từ đó các em sẽ thấy hứng thú hơn đối với môn học. Học sinh được đặt các tác phẩm văn học trong không gian lịch sử, vận dụng kĩ năng làm văn thuyết minh vào một vấn đề mang tính chất lịch sử, giới thiệu về một danh thắng quê hương. Nhờ đó, lịch sử bớt đi tính khô khan, đồng thời giáo dục được tinh thần yêu quê hương đất nước, trách nhiệm của học sinh đối với đất nước quê hương mình. Nội dung học tập của bài được sử dụng xây dựng thành chủ đề với các hoạt động học được xây dựng nối tiếp nhau thành một chuỗi các hoạt động liên tục có gắn kết với nhau, học sinh được nhận nhiệm vụ trên lớp và được tìm hiểu, nghiên cứu ở ngoài không gian lớp học, trường học từ đó góp phần làm tăng thời gian học tập của học sinh. Việc xây dựng kế hoạch và tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học theo chủ đề tích hợp liên môn: “Phát huy truyền thống yêu nước trên quê hương Nam Định” cho học sinh Trường THPT Mỹ Lộc trong những năm học vừa qua đã phát huy được vai trò tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh trong quá trình thực hiện các hoạt động của chủ đề. Học sinh đã phát triển các năng lực và phẩm chất như: Năng lực tự học, năng lực giao tiếp, năng lực giải quyết vấn đề, năng lực hợp tác theo nhóm, năng lực tự quản lí, năng lực vận dụng các kiến thức liên môn phục vụ bài học, năng lực sáng tạo, năng lực sử dụng ngôn ngữ, công nghệ thông tin và truyền thông; các năng lực chuyên biệt: năng lực tự nhận thức, tự chịu trách nhiệm và tự điều chỉnh hành vi cho phù hợp với pháp luật và chuẩn mực đạo đức xã hội; các phẩm chất như: yêu gia đình, yêu quê hương, đất nước; có trách nhiệm với bản thân, cộng đồng, đất nước, nhân loại và môi trường tự nhiên; sống tốt và làm việc hiệu quả. Đánh giá việc tổ chức tiết học “ngoài không gian lớp học” trong dạy học tích hợp liên môn ở trường THPT Mỹ Lộc, Nam Định 14
15. Ưu điểm: Đã phát huy tối đa hiệu quả của việc đổi mới sinh hoạt chuyên môn, tạo nên sự gắn kết giữa giáo viên thuộc các bộ môn khác nhau, đã phát huy được sức mạnh trí tuệ của các lực lượng giáo dục trong việc giảng dạy và giáo dục học sinh. Đồng thời góp phần bồi dưỡng, nâng cao kiến thức và kĩ năng sư phạm cho giáo viên. Hiểu sâu sắc hơn về tâm tư nguyện vọng và điều kiện hoàn cảnh của học sinh, qua đó góp phần đánh giá đúng quá trình học tập và rèn luyện của các em. Đồng thời, bản thân giáo viên có thể chia sẻ những kinh nghiệm sống, giá trị sống về đạo đức về lối sống, về khát vọng vươn lên, về định hướng nghề nghiệp cho học sinh trong tương lai. Đây là dịp để học sinh tự tìm tòi, tự khám phá, tự khẳng định chính mình trong quá trình chinh phục tri thức, phát huy tối đa các năng lực và phẩm chất, phát huy được khả năng sáng tạo và rèn luyện được những kĩ năng cần thiết trong cuộc sống. Giúp học sinh vận dụng kiến thức tổng hợp vào giải quyết tình huống, ít phải ghi nhớ kiến thức một cách máy móc, hiểu sâu sắc hơn đơn vị kiến thức mình đang học và còn giúp các em vận dụng kiến thức đã học vào thực tiễn của cuộc sống, thấy cần thiết và hứng thú với các môn học cả tự nhiên và xã hội. Góp phần nâng cao nhận thức sâu sắc về truyền thống yêu nước của cha ông ta trong lịch sử đấu tranh hào hùng của dân tộc. Từ nhận thức của mỗi học sinh về truyền thống quý báu đó của dân tộc sẽ tạo thành sức mạnh, biến thành hành động yêu nước, lan tỏa, phát triển truyền thống yêu quê hương đất nước. Hạn chế: Tổ chức hoạt động cho học sinh cả khối, số lượng học sinh đông, các em tham gia chủ yếu bằng xe đạp điện nên việc di chuyển còn khó khăn. Hoạt động được tổ chức ngoài trời nên có thể gặp khó khăn về thời tiết. Kinh phí cho hoạt động còn hạn chế. Giải pháp khắc phục: Phối hợp với đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm và đại diện cha mẹ học sinh cùng hướng dẫn và quản lí học sinh trong suốt quá trình tham gia học tập tại khu di tích lịch sử văn hóa Đền Trần – Chùa Tháp. Có thể thay đổi kế hoạch nếu thời tiết không thuận lợi. *Bài học kinh nghiệm: Đối với giáo viên Để xây dựng được các chủ đề tích hợp liên môn, bắt buộc các nhóm chuyên môn phải nghiêm túc trao đổi, rà soát nội dung chương trình. Xây dựng kế hoạch rõ ràng, cụ thể, có tính khả thi, phù hợp với thực tiễn, phù hợp với đặc điểm tâm lí lứa tuổi, nguyện vọng của học sinh; phù hợp với điều kiện hoàn cảnh của nhà trường, của địa phương; phù hợp với nội dung chủ đề học tập và mang tính giáo dục cao. Phải đảm bảo được nội dung kiến thức cần đạt cho học sinh theo chuẩn kiến thức kĩ năng của từng môn học. 15
16. Tổ chức các hoạt động phải phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh, hướng tới việc phát triển các năng lực và phẩm chất của người học, giáo dục cho học sinh các giá trị sống và rèn luyện kĩ năng sống thông qua những hành động cụ thể để trở thành các kĩ năng trong cuộc sống hàng ngày cho các em. Phải được lãnh đạo nhà trường phê duyệt và tạo điều kiện. Phối hợp với cha mẹ học sinh và các lực lượng giáo dục khác trong nhà trường như đoàn thanh niên, giáo viên chủ nhiệm các lớp. Sau mỗi hoạt động phải có nhận xét, đánh giá để có những điều chỉnh kịp thời. Đối với học sinh Thực hiện nghiêm túc nội quy của nhà trường, của điểm đến tham quan cũng như những nơi các em tự đến tìm hiểu các thông tin, các tư liệu phục vụ cho dự án. Tuân thủ các quy định về pháp luật, đảm bảo an toàn giao thông trong suốt quá trình tổ chức hoạt động; tham gia các hoạt động theo sự hướng dẫn của giáo viên phụ trách. Thực hiện nhiệm vụ học tập theo dự án đã đề ra nghiêm túc vớí tinh thần trách nhiệm cao, giúp đỡ lẫn nhau, cùng nhau tháo gỡ những khó khăn gặp phải trong quá trình thực hiện dự án hướng đến chất lượng và hiệu quả các sản phẩm của dự án. Học sinh học tập chủ đề tại Đền Trần – Chùa Tháp, Nam Định 16
17. Học sinh báo cáo kết quả thực hiện dự án trong tiết chào cờ tại trường 17
18. KĨ NĂNG ÔN TẬP TRẮC NGHIỆM MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 ĐÁP ỨNG KÌ THI THPT QUỐC GIA Vũ Thị Phương – Giáo viên trường THPT Ngô Quyền Môn Giáo dục công dân (GDCD) giữ vai trò chủ đạo trong việc giúp học sinh hình thành, phát triển ý thức và hành vi của người công dân. Thông qua các bài học về lối sống, đạo đức, pháp luật kinh tế, môn GDCD góp phần bồi dưỡng cho học sinh những phẩm chất chủ yếu và năng lực cốt lõi của người công dân, đặc biệt là tình cảm, niềm tin, nhận thức, cách ứng xử phù hợp với chuẩn mực đạo đức và quy định của pháp luật, có kĩ năng sống và bản lĩnh để học tập, làm việc và sẵn sàng thực hiện trách nhiệm của công dân trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, hội nhập kinh tế quốc tế. Nhận thức rõ tầm quan trọng của môn học nên năm 2017 Bộ GD-ĐT đã lựa chọn môn GDCD vào tổ hợp môn thi khoa học xã hội trong kỳ thi trung học phổ thông (THPT) quốc gia, việc này thực sự là niềm vui của các thầy cô giáo dạy bộ môn GDCD, bởi nó góp phần to lớn trong việc nâng tầm vị thế môn học trong hệ thống giáo dục quốc dân. Đồng thời vị thế thầy cô giáo dạy bộ môn GDCD cũng được xã hội nhìn nhận một cách tích cực hơn. Vậy làm thế nào để dạy và học tốt môn GDCD, đáp ứng tốt nhất cho các em chuẩn bị đầy đủ kiến thức và kĩ năng tham gia kì thi tốt nghiệp THPT? Là một giáo viên dạy bộ môn Giáo dục công dân trong trường THPT. Tôi luôn suy nghĩ, trăn trở trước các bài dạy của mình, làm thế nào để học sinh có thể tiếp thu, lĩnh hội được kiến thức cơ bản cũng như mở rộng và đặc biệt với những năm đầu tiên thi trung học phổ thông Quốc gia ở bài thi môn Giáo dục công dân sử dụng trắc nghiệm khách quan 100%. Tôi xin chia sẻ “Kĩ năng ôn tập trắc nghiệm môn Giáo dục công dân lớp 12 đáp ứng kì thi THPT quốc gia” 1. Kĩ năng ôn tập trắc nghiệm môn Giáo dục Công dân (GDCD) lớp 12 1.1 Nội dung kiến thức trọng tâm - Trong đề thi THPT Quốc gia năm nay , nội dung thi trắc nghiệm của bộ môn GDCD được chia ra làm các cấp độ khác nhau : + Mức độ nhận thức : 30% - 12 câu + Mức độ thông hiểu : 30% - 12 câu + Mức độ Vận dụng thấp : 30% - 12 câu + Mức độ vận dụng cao : 10% - 4 câu Trong đó kiến thức lớp 12 chiếm 90% (36 câu), với 9 bài tương ứng với 9 chuyên đề (bài 10 giảm tải). Còn lại là chương trình 11 chiếm 10 % (4 câu) chủ yếu là các quy luật kinh tế cơ bản như cạnh tranh, cung – cầu, hàng hóa, tiền tệ. Tất cả các bài học đều có sự liên hệ xâu chuỗi với nhau tránh học tủ, học vẹt, đòi hỏi học sinh phải học hiểu vấn đề. 1.2 Các vấn đề cần chú ý trong quá trình ôn tập môn GDCD lớp 12. -Thứ nhất: Đọc và học kĩ sách giáo khoa Thi trắc nghiệm, yêu cầu đầu tiên học sinh cần thay đổi là đọc kỹ và nắm vững kiến thức sách giáo khoa. Bản thân môn GDCD không có sự đánh đố quá cao với học sinh 18