Kiểm tra, đánh giá học sinh cấp Trung học Cơ sở theo định hướngphát triển phẩm chất, năng lực môn Ngữ văn

Nội dung tài liệu: Kiểm tra, đánh giá học sinh cấp Trung học Cơ sở theo định hướngphát triển phẩm chất, năng lực môn Ngữ văn

1. g BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO CHƯƠNG TRÌNH ETEP TRƯỜNG ĐHSP HÀ NỘI o0o TÀI LIỆU HƯỚNG DẪN BỒI DƯỠNG GIÁO VIÊN PHỔ THÔNG CỐT CÁN (Tài liệu đọc) TÊN MÔ ĐUN KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HỌC SINH THCS THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC MÔN: NGỮ VĂN THÁNG 8, NĂM 2020 MỤC LỤC
2. BAN BIÊN SOẠN TÀI LIỆU TÁC GIẢ 1. TS Lê Thị Minh Nguyệt, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2. TS Đoàn Thị Thanh Huyền, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 3. PGS.TS Phan Thị Hồng Xuân, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội CỘNG TÁC VIÊN 4. Ths. Nguyễn Thế Hưng, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 5. Ths. Tống Thị Mơ, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 6. TS. Nguyễn Thị Thanh Trà, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 7. TS Trần Bá Trình, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 8. TS. Nguyễn Ngọc Tú, Trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 9. PGS.TS. Nguyễn Thị Thanh Huyền, Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên
3. KÍ HIỆU VIẾT TẮT STT Các từ ngữ viết tắt Viết đầy đủ 1. ĐGĐK Đánh giá định kì 2. ĐGTX Đánh giá thường xuyên 3. GV GV 4. HS Học sinh 5. THCS Trung học cơ sở 3
4. MỤC LỤC KÍ HIỆU VIẾT TẮT 3 MỤC LỤC 4 ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔ ĐUN 8 1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ MÔ ĐUN 8 2. YÊU CẦU CẦN ĐẠT 8 3. CẤU TRÚC CỦA MÔ ĐUN 8 4. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA MÔ ĐUN 9 4.1. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG 05 NGÀY QUA MẠNG 9 4.2. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG TRỰC TIẾP (3 ngày) 11 4.3. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG QUA MẠNG (7 ngày sau tập huấn trực tiếp) 14 TÀI LIỆU ĐỌC 15 TÀI LIỆU 1: Lê Thị Minh Nguyệt, Đoàn Thị Thanh Huyền, Phan Thị Hồng Xuân (2020), Kiểm tra, đánh giá HS THCS theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực trong dạy học môn Ngữ văn. 15 NỘI DUNG 1: CÁC XU HƯỚNG HIỆN ĐẠI VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP, GIÁO DỤC NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS 15 1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC 15 1.1.1. Các khái niệm cơ bản 15 1.1.2. Mục đích, mục tiêu của kiểm tra, đánh giá trong giáo dục 16 1.1.3. Các loại hình đánh giá trong giáo dục 16 1.2. QUAN ĐIỂM HIỆN ĐẠI VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP, GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS 17 1.2.1. Đánh giá vì học tập 17 1.2.2. Đánh giá là học tập 17 1.2.3. Đánh giá kết quả học tập 18 1.3. ĐÁNH GIÁ PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC 19 1.4. NGUYÊN TẮC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS 20 1.4.1. Đảm bảo tính toàn diện và tính linh hoạt 20 4
5. 1.4.2. Đảm bảo tính phát triển 20 1.4.3. Đảm bảo đánh giá trong bối cảnh thực tiễn 20 1.4.4. Đảm bảo phù hợp với đặc thù môn học 20 1.5. QUY TRÌNH KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS 20 1.6. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ GIÁO DỤC THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS TRONG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN 22 1.6.1. Định hướng đánh giá kết quả giáo dục theo Chương trình GDPT 2018 22 1.6.2. Định hướng đánh giá kết quả giáo dục trong dạy học môn Ngữ văn 22 NỘI DUNG 2: SỬ DỤNG HÌNH THỨC, PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC, GIÁO DỤC HS THCS 24 2.1. HÌNH THỨC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC, GIÁO DỤC HS THCS 24 2.1.1. Đánh giá thường xuyên (Đánh giá quá trình) 25 2.1.2. Đánh giá định kì 28 2.2. PHƯƠNG PHÁP KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP TRONG DẠY HỌC, GIÁO DỤC HS THCS 30 Việc phân chia các PP kiểm tra, đánh giá thường dựa vào mục tiêu và đặc trưng của ĐG năng lực. Xuất phát từ căn cứ đó, trong tài liệu này, chúng tôi xin đề cập tới 5 phương pháp sau: 31 2.2.1. Phương pháp kiểm tra viết 31 2.2.2. Phương pháp quan sát 32 2.2.2.2. Các dạng quan sát 33 2.2.3. Phương pháp hỏi - đáp 34 2.2.4. Phương pháp đánh giá hồ sơ học tập 35 2.2.5. Phương pháp đánh giá sản phẩm học tập 36 NỘI DUNG 3: XÂY DỰNG CÔNG CỤ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP VÀ SỰ TIẾN BỘ CỦA HS THCS VỀ PHẨM CHẤT VÀ NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN 37 3.1. XÂY DỰNG CÔNG CỤ ĐÁNH GIÁ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS TRONG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN 37 3.1.1. Câu hỏi 37 3.2.2. Bài tập 46 3.1.3. Đề kiểm tra 49 5
6. 3.1.4. Sản phẩm học tập 69 3.1.5. Hồ sơ học tập 77 3.1.6. Bảng kiểm 90 3.1.7. Thang đánh giá 93 3.1.8. Phiếu đánh giá theo tiêu chí (Rubrics) 97 3.2. XÂY DỰNG KẾ HOẠCH KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG DẠY HỌC BÀI HỌC/ CHỦ ĐỀ MÔN NGỮ VĂN THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS 107 3.2.1. Phân tích yêu cầu cần đạt của bài học/chủ đề môn Ngữ văn, xác định mục tiêu dạy học chủ đề về phẩm chất chủ yếu, năng lực chung và năng lực đặc thù 107 3.2.2. Lập kế hoạch kiểm tra, đánh giá trong dạy học chủ đề môn Ngữ văn theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS 108 3.2.3. Xây dựng công cụ kiểm tra, đánh giá một chủ đề môn Ngữ văn theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS 109 NỘI DUNG 4: SỬ DỤNG VÀ PHÂN TÍCH KẾT QUẢ ĐÁNH GIÁ THEO ĐƯỜNG PHÁT TRIỂN NĂNG LỰC ĐỂ GHI NHẬN SỰ TIẾN BỘ CỦA HS VÀ ĐỔI MỚI PHƯƠNG PHÁP DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN Ở THCS 118 4.1. Sử dụng và phân tích kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS 118 4.1.1. Khái quát về đường phát triển năng lực 118 4.1.2. Xác định đường phát triển năng lực chung 118 4.1.3. Xác định đường phát triển năng lực đặc thù môn Ngữ văn 120 4.2. Định hướng đánh giá mục tiêu giáo dục và sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn 124 4.2.1. Định hướng đánh giá kết quả hình thành, phát triển một số phẩm chất chủ yếu thông qua dạy học môn Ngữ văn 124 4.2.2. Định hướng đánh giá kết quả hình thành, phát triển năng lực chung thông qua dạy học môn Ngữ văn 125 4.2.3. Định hướng đánh giá kết quả hình thành, phát triển năng lực đặc thù trong dạy học môn Ngữ văn ở THCS 141 4.2.4. Định hướng sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn 141 6
7. NỘI DUNG 5: HỖ TRỢ ĐỒNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN VỀ KIẾN THỨC, KĨ NĂNG TỔ CHỨC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ HS THCS THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC TRONG DẠY HỌC MÔN NGỮ VĂN 145 5.1. Hướng dẫn xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp kiến thức, kỹ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS 145 5.2. Các hình thức hỗ trợ đồng nghiệp kiến thức, kỹ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS 156 5.2.1. Hỗ trợ đồng nghiệp thông qua tổ chức khóa bồi dưỡng tập trung 156 5.2.2. Hỗ trợ đồng nghiệp thông qua tổ chức bồi dưỡng qua mạng 156 5.2.3. Hỗ trợ đồng nghiệp thông qua sinh hoạt tổ chuyên môn 158 5.2.4. Hỗ trợ đồng nghiệp thông qua mô hình hướng dẫn đồng nghiệp 160 ĐÁNH GIÁ KHÓA HỌC 161 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 168 7
8. ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT MÔ ĐUN 1. GIỚI THIỆU KHÁI QUÁT VỀ MÔ ĐUN Mô đun kiểm tra, đánh giá HS THCS theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS là Mô đun bồi dưỡng GV phổ thông cốt cán trong việc thực hiện đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, rèn luyện của HS theo yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông 2018. Mô đun này được xây dựng theo cấu trúc tích hợp giữa lý thuyết và thực hành, nhằm nâng cao cho học viên những kiến thức cơ bản về kiểm tra, đánh giá HS theo hướng phát triển phẩm chất và năng lực, trên cơ sở đó, học viên sẽ được phát triển kĩ năng sử dụng các công cụ đánh giá để phát triển phẩm chất, năng lực HS trong quá trình dạy học môn học. 2. YÊU CẦU CẦN ĐẠT Sau khi thực hiện xong Mô đun, học viên có thể: - Khái quát được những điểm cốt lõi về phương pháp, hình thức, kĩ thuật kiểm tra, đánh giá phát triển phẩm chất, năng lực HS; - Lựa chọn và vận dụng được các phương pháp, hình thức, kĩ thuật kiểm tra, đánh giá phù hợp với nội dung và định hướng đường phát triển năng lực của HS; - Xây dựng được các công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ của HS về phẩm chất, năng lực; - Sử dụng và phân tích được kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS và đổi mới phương pháp dạy học môn học; - Hỗ trợ đồng nghiệp phát triển về kiến thức, kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá HS theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực. 3. CẤU TRÚC CỦA MÔ ĐUN Mô đun được cấu trúc bởi 5 nội dung với 11 hoạt động: Nội dung 1: Các xu hướng hiện đại về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, giáo dục nhằm phát triển phẩm chất, năng lực HS Hoạt động 1: Tìm hiểu một số vấn đề chung về kiểm tra, đánh giá trong giáo dục Hoạt động 2: Tìm hiểu quan điểm hiện đại, các nguyên tắc và quy trình về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS 8
9. Nội dung 2: Sử dụng các hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, giáo dục theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS Hoạt động 3: Tìm hiểu các hình thức kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong dạy học, giáo dục HS THCS Hoat động 4: Tìm hiểu các phương pháp kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS Nội dung 3: Xây dựng công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ về phẩm chất và năng lực HS trong dạy học môn Ngữ văn Hoạt động 5: Thảo luận, phân tích video trích đoạn các hoạt động đánh giá trong giờ dạy môn Ngữ văn 6 Hoạt động 6: Xây dựng công cụ kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS trong dạy học môn Ngữ văn Hoạt động 7: Xây dựng kế hoạch đánh giá trong dạy học chủ đề theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS Nội dung 4: Sử dụng và phân tích kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS và đổi mới phương pháp dạy học Hoạt động 8: Sử dụng và phân tích kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS Hoạt động 9: Định hướng đánh giá mục tiêu giáo dục và sử dụng kết quả đánh giá để đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn Nội dung 5: Hỗ trợ đồng nghiệp phát triển kiến thức, kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá HS theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực trong dạy học môn Ngữ văn Hoạt động 10: Hướng dẫn xây dựng kế hoạch hỗ trợ đồng nghiệp Hoạt động 11: Tìm hiểu và đề xuất các các hình thức hỗ trợ đồng nghiệp về kiến thức, kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS. 4. TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP CỦA MÔ ĐUN 4.1. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG 05 NGÀY QUA MẠNG Nội dung trên hệ thống Nhiệm vụ của học viên A. CHUẨN BỊ I. Giới thiệu Module Xem Video mở đầu giới thiệu chung về mô đun 3 và những hướng dẫn học qua mạng, yêu cầu học qua mạng, địa chỉ trợ giúp học viên khi học mô đun 3. 9
10. II. Nhiệm vụ học tập Đọc nhiệm vụ học tập. III. Yêu cầu cần đạt của mô đun: Đọc yêu cầu cần đạt của mô đun. IV. Ôn tập mô đun 2 Trả lời câu hỏi kiểm tra trắc nghiệm ôn tập mô đun 2. B. HỌC TẬP, THỰC HÀNH Nội dung 1: Các xu hướng hiện đại về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, giáo dục nhằm phát triển phẩm chất, năng lực HS THCS Hướng dẫn học tập nội dung 1 - Xem file hướng dẫn. - Xem video. - Xem Infographic. - Đọc tài liệu nội dung 1. Đánh giá cuối nội dung 1 Trả lời 10 câu hỏi trắc nghiệm. Nôi dung 2: Sử dụng hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong dạy học, giáo dục HS THCS Hướng dẫn học tập nội dung 2 - Xem file hướng dẫn. - Xem video và trả lời câu hỏi. - Xem Infographic. - Đọc tài liệu nội dung 2. Đánh giá cuối nội dung 2 Trả lời 10 câu hỏi trắc nghiệm. Nôi dung 3: Xây dựng công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ của HS THCS về phẩm chất và năng lực trong dạy học môn Ngữ văn Hướng dẫn học tập nội dung 3 - Xem file hướng dẫn - Xem video: Sử dụng công cụ của chủ đề đã được xây dựng và video quay trên lớp cho GV bình luận. - Xem Infographic. - Đọc tài liệu nội dung 3. Đánh giá cuối nội dung 3 Xem video và suy ngẫm, trả lời trước 5 câu hỏi tự luận để thảo luận ở giai đoạn học trực tiếp. Nôi dung 4: Sử dụng và phân tích kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở cấp THCS Hướng dẫn học tập nội dung 4 Xem file hướng dẫn. Đọc tài liệu nội dung 4. Đánh giá cuối nội dung 4: Trả lời 10 câu hỏi trắc nghiệm. Nội dung 5: Hỗ trợ đồng nghiệp phát triển về kiến thức, kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá HS THCS nhằm phát triển phẩm chất, năng lực trong dạy học môn Ngữ văn Hướng dẫn học tập nội dung 5 - Xem file hướng dẫn xây dựng kế hoạch - Xem file kế hoạch mẫu Đánh giá cuối nội dung 5 Xây dựng file kế hoạch hướng dẫn đồng nghiệp (Nộp sản phẩm cuối khóa học) 10
11. C. ĐÁNH GIÁ CUỐI KHÓA HỌC Hướng dẫn làm bài tập Xem File hướng dẫn Sản phẩm D. TÀI LIỆU THAM KHẢO Xem danh mục các tài liệu học viên cần tham khảo. (Các File, links ) 4.2. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG TRỰC TIẾP (3 ngày) Thời Sản phẩm cụ Ghi chú Nội dung và hoạt động Yêu cầu cần đạt gian thể NGÀY 1 * Khai mạc khoá bồi dưỡng. * Làm quen với GVSPCC, kết nối hệ thống học trực tuyến và các kênh liên lạc. * Giới thiệu chung về khoá học, làm rõ mục tiêu, chuẩn đầu ra và các nội dung chính của khoá học. Nội dung 1: Các xu hướng hiện đại về kiểm tra, đánh giá kết quả học tập, giáo dục nhằm phát triển phẩm chất, năng lực HS THCS Buổi 1 Phân tích được Sơ đồ thiết lập những vấn đề chung mối quan hệ Hoạt động 1: Tìm hiểu một về phương pháp, kĩ giữa kiểm tra, số vấn đề chung về kiểm thuật dạy học và đánh giá và đo tra, đánh giá trong giáo dục giáo dục phát triển lường phẩm chất, năng lực HS THCS; Hoạt động 2: Tìm hiểu Phân tích được các quan điểm hiện đại, các quan điểm hiện đại, Kết quả thảo nguyên tắc và quy trình về các nguyên tắc và quy luận nhóm kiểm tra, đánh giá kết quả trình về kiểm tra, học tập, giáo dục theo đánh giá theo hướng hướng phát triển phẩm chất, phát triển phẩm chất, năng lực HS năng lực HS; Nội dung 2: Sử dụng hình thức, phương pháp kiểm tra, đánh giá kết quả học tập trong dạy học, giáo dục HS THCS Phân tích được các Báo cáo phân Buổi 2 Hoạt động 3: Tìm hiểu các hình thức kiểm tra, tích về các hình thức kiểm tra, đánh giá đánh giá theo hướng hình thức đánh kết quả học tập trong dạy phát triển phẩm chất, giá và ví dụ học, giáo dục HS THCS năng lực HS; minh họa cho các hình thức 11
12. Phân tích được các Thuyết trình Hoat động 4: Tìm hiểu các phương pháp kiểm kết quả làm phương pháp kiểm tra, đánh tra, đánh giá theo việc nhóm giá theo hướng phát triển hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS phẩm chất, năng lực HS; Nội dung 3: Xây dựng công cụ kiểm tra, đánh giá kết quả học tập và sự tiến bộ của HS THCS về phẩm chất và năng lực trong dạy học môn Ngữ văn Hoạt động 5: Thảo luận, Phân tích được các phân tích video trích đoạn Phương pháp, công Ý kiến cá nhân các hoạt động đánh giá cụ đánh giá sử dụng về nội dung trong giờ dạy môn Ngữ văn trong giờ dạy cụ thể thảo luận 6 và trình bày kinh nghiệm của cá nhân; NGÀY 2 Hoạt động 6: Xây dựng Thiết kế được các Bản thiết kế công cụ kiểm tra, đánh giá công cụ đánh giá các công cụ theo hướng phát triển phẩm theo hướng phát kiểm tra, đánh Buổi 3 chất, năng lực HS trong dạy triển phẩm chất, giá trong dạy học môn Ngữ văn năng lực HS trong học cho 1 bài dạy học môn Ngữ học/ chủ đề Tổng kết hoạt động buổi văn. trong dạy học sáng. môn Ngữ văn. Xây dựng được kế Bản kế hoạch hoạch đánh giá trong đánh giá theo Hoạt động 7: Xây dựng kế dạy học một bài hướng phát hoạch đánh giá trong dạy học/chủ đề và các triển phẩm Buổi 4 học chủ đề theo hướng phát công cụ đánh giá. chất, năng lực triển phẩm chất, năng lực HS trong dạy HS học một bài Tổng kết ngày 2 học/ chủ đề và các công cụ đánh giá. NGÀY 3 Nội dung 4: Sử dụng và phân tích kết quả đánh giá theo đường phát triển năng lực để ghi nhận sự tiến bộ của HS và đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn ở cấp THCS Hoạt động 8: Sử dụng và Trình bày được đặc Bản báo cáo phân tích kết quả đánh giá điểm đường phát ghi nhận sự theo đường phát triển năng triển năng lực HS và tiến bộ của HS lực để ghi nhận sự tiến bộ vai trò của nó trong của HS. ghi nhận sự tiến bộ Buổi 5 của HS; xác định được đường phát triển năng lực HS trong dạy học môn học. 12
13. Đề xuất được một số Bản đề xuất Hoạt động 9: Định hướng phương pháp và xây các phương đánh giá mục tiêu giáo dục dựng được các công pháp và công và sử dụng kết quả đánh giá cụ đánh giá năng lực cụ đánh giá. để đổi mới phương pháp chung và năng lực dạy học môn Ngữ văn đặc thù trong một chủ đề cụ thể. Nội dung 5: Hỗ trợ đồng nghiệp phát triển về kiến thức, kĩ năng tổ chức kiểm tra, đánh giá HS THCS nhằm phát triển phẩm chất, năng lực trong dạy học môn Ngữ văn Hoạt động 10: Hướng dẫn Xây dựng được kế Bản kế hoạch xây dựng kế hoạch hỗ trợ hoạch hỗ trợ cho hỗ trợ đồng đồng nghiệp đồng nghiệp về về nghiệp kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS trong dạy học bài học/ chủ đề. Hoạt động 11: Tìm hiểu và Trình bày được các Báo cáo phân đề xuất các các hình thức hỗ hình thức hỗ trợ kiến tích các hoạt Buổi 6 trợ đồng nghiệp về kiến thức, kĩ năng tổ chức động hỗ trợ thức, kĩ năng tổ chức kiểm kiểm tra, đánh giá đồng nghiệp tra, đánh giá theo hướng theo hướng phát phát triển phẩm chất, năng triển phẩm chất, lực HS. năng lực HS cho Hướng dẫn học viên làm bài đồng nghiệp thu hoạch đầu ra cuối khóa bồi dưỡng và tổng kết toàn khóa bồi dưỡng * Định hướng tổ chức hoạt động bồi dưỡng đồng nghiệp tại địa phương (GV đại trà). Phản hồi và đánh giá khoá bồi dưỡng. * Tổng kết khoá bồi dưỡng. Các tài liệu để hoàn thành sản phẩm: Tài liệu đọc, video, infographic và hệ thống dữ liệu trên LMS 13
14. 4.3. KẾ HOẠCH BỒI DƯỠNG QUA MẠNG (7 ngày sau tập huấn trực tiếp) Ngày Nhiệm vụ Sản phẩm Ghi chú Ngày 1 và 2 Ôn tập và hệ thống hóa kiến Trả lời hoàn thiện 30 câu hỏi trắc thức, kĩ năng đã học nghiệm trên hệ thống và 5 câu hỏi tự luận xem video. Ngày 3, 4 và 5 Hoàn thiện sản phẩm 1 sau Kế hoạch đánh giá chủ đề và các tập huấn công cụ kèm theo chủ đề Ngày 6 Hoàn thiện sản phẩm 2 sau Kế hoạch hướng dẫn đồng nghiệp tập huấn Ngày 7 Đóng gói và gửi sản phẩm Tất cả các sản phẩm lên mạng 14
15. TÀI LIỆU ĐỌC TÀI LIỆU 1: Lê Thị Minh Nguyệt, Đoàn Thị Thanh Huyền, Phan Thị Hồng Xuân (2020), Kiểm tra, đánh giá HS THCS theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực trong dạy học môn Ngữ văn. NỘI DUNG 1: CÁC XU HƯỚNG HIỆN ĐẠI VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP, GIÁO DỤC NHẰM PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS 1.1. MỘT SỐ VẤN ĐỀ CHUNG VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ TRONG GIÁO DỤC 1.1.1. Các khái niệm cơ bản a) Đo lường Đo lường là việc so sánh một vật hay hiện tượng với một thước đo hay chuẩn mực, có khả năng trình bày kết quả dưới dạng thông tin định lượng. Nói cách khác, đo lường liên quan đến việc sử dụng các con số vào quá trình lượng hoá các sự kiện, hiện tượng hay thuộc tính. Trong lĩnh vực giáo dục, thước đo trên đây của đo lường thường là tiêu chuẩn hoặc tiêu chí. Tham chiếu theo tiêu chuẩn là đối chiếu kết quả đạt được của người này đối với những người khác. Ứng với loại tham chiếu này là các đề thi chuẩn hoá (ví dụ IELTS, SAT). Tham chiếu theo tiêu chí là đối chiếu kết quả đạt được của HS với mục tiêu, yêu cầu cần đạt của bài học, hoạt động giáo dục. Ứng với loại tham chiếu này là các câu hỏi, nhiệm vụ học tập, đề thi theo tiêu chí. b) Đánh giá - Đánh giá trong giáo dục là một quá trình thu thập, tổng hợp, và diễn giải thông tin về đối tượng cần đánh giá (ví dụ như kiến thức, kĩ năng, năng lực của HS; kế hoạch dạy học; chính sách giáo dục), qua đó hiểu biết và đưa ra được các quyết định cần thiết về đối tượng. - Đánh giá trong lớp học là quá trình thu thập, tổng hợp, diễn giải thông tin liên quan đến hoạt động học tập và trải nghiệm của HS nhằm xác định những gì HS biết hay chưa biết, hiểu hay chưa hiểu và làm được hay chưa làm được. Từ đó đưa ra quyết định phù hợp tiếp theo trong quá trình giáo dục HS. - Đánh giá kết quả học tập là quá trình thu thập thông tin về kết quả học tập của HS và được diễn giải bằng điểm số/chữ hoặc nhận xét của GV, từ đó biết được mức độ đạt được của HS trong biểu điểm đang được sử dụng hoặc trong tiêu chí đánh giá trong nhận xét của GV. 15
16. c) Kiểm tra Kiểm tra là một cách tổ chức đánh giá (hoặc định giá), do đó nó có ý nghĩa và mục tiêu như đánh giá (hoặc định giá). Việc kiểm tra chú ý nhiều đến việc xây dựng công cụ đánh giá, ví dụ như câu hỏi, bài tập, đề kiểm tra. Các công cụ này được xây dựng trên một căn cứ xác định, chẳng hạn như đường phát triển năng lực hoặc các rubric trình bày các tiêu chí đánh giá. Như vậy, trong giáo dục: - Kiểm tra, đánh giá là một khâu không thể tách rời của quá trình dạy học; - Kiểm tra, đánh giá là công cụ hành nghề quan trọng của GV; - Kiểm tra, đánh giá là một bộ phận quan trọng của quản lý giáo dục, quản lý chất lượng dạy và học. 1.1.2. Mục đích, mục tiêu của kiểm tra, đánh giá trong giáo dục Kiểm tra, đánh giá trong giáo dục có mục đích chung là cung cấp thông tin để ra các quyết định về dạy học và giáo dục. Có ba cấp độ đối tượng sử dụng các thông tin này: - Cấp độ trực tiếp dạy và học; - Cấp độ hỗ trợ hoạt động dạy và học; - Cấp độ ra chính sách. 1.1.3. Các loại hình đánh giá trong giáo dục Có nhiều cách phân loại các kiểu/loại hình đánh giá trong giáo dục dựa vào các đặc điểm như: quy mô, vị trí của người đánh giá; đặc tính của câu hỏi; tính chất thường xuyên hay thời điểm hoặc tính chất quy chiếu của mục tiêu đánh giá Đánh giá trong giáo dục thường có một số loại hình chính như sau:1 - Đánh giá tổng kết và đánh giá quá trình; - Đánh giá sơ khởi và đánh giá chẩn đoán; - Đánh giá dựa theo chuẩn và đánh giá dựa theo tiêu chí; - Đánh giá chính thức và đánh giá không chính thức; - Đánh giá khách quan và đánh giá chủ quan; - Đánh giá trên lớp học, đánh giá dựa vào nhà trường, và đánh giá trên diện rộng; - Đánh giá cá nhân và đánh giá nhóm; 1 Nguyễn Công Khanh (chủ biên), Đào Thị Oanh (2019), Giáo trình Kiểm tra đánh giá trong giáo dục, NXB ĐHSP Hà Nội 16
17. - Tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng; - Đánh giá xác thực; - Đánh giá sáng tạo. 1.2. QUAN ĐIỂM HIỆN ĐẠI VỀ KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP, GIÁO DỤC THEO ĐỊNH HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS Quan điểm hiện đại về kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS chú trọng đến đánh giá quá trình để phát hiện kịp thời sự tiến bộ của HS và vì sự tiến bộ của HS, từ đó điều chỉnh và tự điều chỉnh kịp thời hoạt động dạy và hoạt động học trong quá trình dạy học. Quan điểm này thể hiện rõ coi mỗi hoạt động đánh giá như là học tập (Assessment as learning) và đánh giá là vì học tập của HS (Assessment for learning). Ngoài ra, đánh giá kết quả học tập (Assessment of learning) cũng sẽ được thực hiện tại một thời điểm cuối quá trình giáo dục để xác nhận những gì HS đạt được so với chuẩn đầu ra. 1.2.1. Đánh giá vì học tập Đánh giá vì học tập cũng diễn ra thường xuyên trong quá trình dạy học để GV phát hiện sự tiến bộ của HS, từ đó hỗ trợ, điều chỉnh quá trình dạy học. Việc đánh giá nhằm cung cấp thông tin để GV và người học cải thiện chất lượng dạy học. Kết quả của đánh giá này không nhằm so sánh giữa các HS với nhau mà để làm nổi bật những điểm mạnh và điểm yếu của mỗi HS và cung cấp cho HS thông tin phản hồi để tiếp tục việc học của mình ở các giai đoạn học tập tiếp theo. Với đánh giá này, GV giữ vai trò chủ đạo trong đánh giá kết quả học tập, nhưng người học cũng được tham gia vào quá trình đánh giá. Người học có thể tự đánh giá hoặc đánh giá lẫn nhau dưới sự hướng dẫn của GV, qua đó họ tự đánh giá được khả năng học tập của mình để điều chỉnh hoạt động học tập được tốt hơn. 1.2.2. Đánh giá là học tập Đánh giá là học tập diễn ra thường xuyên trong quá trình dạy học (đánh giá quá trình), trong đó, GV tổ chức để HS tự đánh giá và đánh giá đồng đẳng, coi đó như là một hoạt động học tập để HS thấy được sự tiến bộ của chính mình so với yêu cầu cần đạt của bài học/môn học, từ đó HS tự điều chỉnh việc học. Với đánh giá này, HS giữ vai trò chủ đạo trong quá trình đánh giá, HS tự giám sát hoặc theo dõi quá trình học tập của mình, tự so sánh, đánh giá kết quả học tập của mình theo những tiêu chí do GV cung cấp. Kết quả đánh giá này không được ghi vào học bạ mà chỉ có vai trò như một 17
18. nguồn thông tin phản hồi để người học tự ý thức khả năng học tập của mình đang ở mức độ nào, từ đó thiết lập mục tiêu học tập cá nhân và lên kế hoạch học tập tiếp theo. 1.2.3. Đánh giá kết quả học tập Đánh giá kết quả học tập (đánh giá tổng kết hay đánh giá định kỳ) là đánh giá những gì HS đạt được tại thời điểm cuối một giai đoạn giáo dục và được đối chiếu với chuẩn đầu ra nhằm xác nhận kết quả đó so với yêu cầu cần đạt của bài học/môn học/cấp học. GV là trung tâm trong quá trình đánh giá và người học không được tham gia vào các khâu của quá trình đánh giá. Có thể tóm tắt những điểm khác biệt cơ bản giữa đánh giá kết quả của việc học, đánh giá kết quả vì việc học và đánh giá kết quả như là việc học qua bảng sau: Bảng 1. Bảng so sánh giữa đánh giá kết quả học tập, đánh giá vì học tập và đánh giá là học tập Tiêu chí so ĐG kết quả học tập ĐG vì học tập ĐG là học tập sánh Xác nhận kết quả học Cung cấp thông tin cho Sử dụng kết quả tập của người học để các quyết định DH tiếp đánh giá để cải thiện Mục tiêu phân loại, đưa ra theo của GV; cung cấp việc học của chính đánh giá quyết định về việc lên thông tin cho người học người học. lớp hay tốt nghiệp. nhằm cải thiện thành tích học tập. So sánh với chuẩn So sánh với các Căn cứ đánh kiến thức, kĩ năng; so So sánh với các chuẩn chuẩn đánh giá bên giá sánh giữa các người đánh giá bên ngoài. ngoài. học với nhau. Trọng tâm ĐG Kết quả học tập Quá trình học tập Quá trình học tập Thời điểm Thường thực hiện Diễn ra trong suốt quá Trước, trong và sau ĐG cuối quá trình học tập. trình học tập. quá trình học tập. Vai trò của Chủ đạo Chủ đạo hoặc giám sát Hướng dẫn GV Vai trò của Đối tượng của đánh Giám sát Chủ đạo người học giá Người sử GV GV, người học Người học dụng KQĐG Với quan điểm đánh giá hiện đại nêu trên, việc đánh giá cần được tích hợp vào trong quá trình dạy học mới có thể hình thành và phát triển phẩm chất, năng lực cho HS. 18
19. 1.3. ĐÁNH GIÁ PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC Bảng 2: So sánh đánh giá năng lực và đánh giá kiến thức, kĩ năng2 Tiêu chí Đánh giá năng lực Đánh giá kiến thức, kỹ năng so sánh 1. Mục đích - Đánh giá khả năng người học - Xác định việc đạt được kiến đánh giá vận dụng các kiến thức, kỹ năng thức, kĩ năng theo mục tiêu của trọng tâm đã học được vào giải quyết vấn chương trình giáo dục; đề thực tiễn của cuộc sống; - Vì sự tiến bộ của người học so - Đánh giá, xếp hạng giữa với chính mình. những người học với nhau. 2. Ngữ cảnh - Gắn với ngữ cảnh học tập và - Gắn với nội dung học tập đánh giá thực tiễn cuộc sống của người (những kiến thức, kỹ năng, thái học. độ) học được trong nhà trường. 3. Nội dung - Những kiến thức, kĩ năng, thái - Những kiến thức, kĩ năng, thái đánh giá độ ở nhiều môn học, nhiều hoạt độ ở một môn học cụ thể; động giáo dục và những trải nghiệm của bản thân người học trong cuộc sống xã hội (tập trung vào năng lực thực hiện); - Quy chuẩn theo các mức độ - Quy chuẩn theo việc người đó phát triển năng lực của người có đạt hay không một nội dung học. đã được học. 4. Công cụ Nhiệm vụ, bài tập gắn với tình Câu hỏi, bài tập, nhiệm vụ trong đánh giá huống, bối cảnh thực tiễn. tình huống hàn lâm hoặc tình huống thực. 5. Thời điểm Đánh giá ở mọi thời điểm của Thường diễn ra ở những thời đánh giá quá trình dạy học, chú trọng đến điểm nhất định trong quá trình đánh giá trong khi học. dạy học, đặc biệt là trước và sau khi dạy. 6. Kết quả - Năng lực người học phụ thuộc - Năng lực của người học phụ đánh giá vào độ khó của nhiệm vụ hoặc thuộc vào số lượng câu hỏi, bài tập đã hoàn thành; nhiệm vụ hay bài tập đã hoàn thành; - Thực hiện được nhiệm vụ càng - Càng đạt được nhiều đơn vị khó và phức tạp hơn thì sẽ được kiến thức, kĩ năng thì càng được coi là có năng lực cao hơn. coi là có năng lực cao hơn. 2 Theo Nguyễn Công Khanh (chủ biên), Đào Thị Oanh (2019), Giáo trình Kiểm tra đánh giá trong giáo dục, NXB ĐHSP Hà Nội. 19
20. 1.4. NGUYÊN TẮC KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS 1.4.1. Đảm bảo tính toàn diện và tính linh hoạt Việc đánh giá năng lực hiệu quả nhất khi phản ánh được sự hiểu biết đa chiều, tích hợp, về bản chất của các hành vi được bộc lộ theo thời gian. Năng lực là một tổ hợp, đòi hỏi không chỉ sự hiểu biết mà là những gì có thể làm với những gì họ biết; nó bao gồm không chỉ có kiến thức, khả năng mà còn là giá trị, thái độ và thói quen hành vi ảnh hưởng đến mọi hoạt động. Do vậy, đánh giá cần phản ánh những hiểu biết bằng cách sử dụng đa dạng các phương pháp nhằm mục đích mô tả một bức tranh hoàn chỉnh hơn và chính xác năng lực của người được đánh giá. 1.4.2. Đảm bảo tính phát triển Nguyên tắc này đòi hỏi trong quá trình kiểm tra, đánh giá, có thể phát hiện sự tiến bộ của HS, chỉ ra những điều kiện để cá nhân đạt kết quả tốt hơn về phẩm chất và năng lực; phát huy khả năng tự cải thiện của HS trong hoạt động dạy học và giáo dục. 1.4.3. Đảm bảo đánh giá trong bối cảnh thực tiễn Để chứng minh người học có phẩm chất và năng lực ở mức độ nào đó, phải tạo cơ hội để họ được giải quyết vấn đề trong tình huống, bối cảnh mang tính thực tiễn. Vì vậy, kiểm tra, đánh giá theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS chú trọng việc xây dựng những tình huống, bối cảnh thực tiễn để HS được trải nghiệm và thể hiện mình. 1.4.4. Đảm bảo phù hợp với đặc thù môn học Mỗi môn học có những yêu cầu riêng về năng lực đặc thù cần hình thành cho HS, vì vậy, việc kiểm tra, đánh giá cũng phải đảm bảo tính đặc thù của môn học nhằm định hướng cho GV lựa chọn và sử dụng các phương pháp, công cụ đánh giá phù hợp với mục tiêu và yêu cầu cần đạt của môn học. 1.5. QUY TRÌNH KIỂM TRA, ĐÁNH GIÁ THEO HƯỚNG PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HS THCS Kiểm tra, đánh giá theo định hướng phát triển phẩm chất, năng lực HS được thực hiện theo quy trình 7 bước. Quy trình này được thể hiện cụ thể trong bảng dưới đây: 20
21. Bảng 3: Quy trình kiểm tra, đánh giá Quy trình kiểm tra, Nội dung thực hiện đánh giá 4.1. Phân tích mục đích đánh - Các mục tiêu về phẩm chất; năng lực chung; năng giá, mục tiêu học tập sẽ đánh lực đặc thù. giá - Xác định thông tin, bằng chứng về phẩm chất, năng lực; 4.2. Xây dựng kế hoạch kiểm - Phương pháp, công cụ để thu thập thông tin, bằng tra, đánh giá chứng về phẩm chất, năng lực - Xác định cách xử lí thông tin, bằng chứng thu thập được. 4.3. Lựa chọn, thiết kế công - Câu hỏi, bài tập, bảng kiểm, hồ sơ, phiếu đánh giá cụ kiểm tra, đánh giá theo tiêu chí - Thực hiện theo các yêu cầu, kĩ thuật đối với các phương pháp, công cụ đã lựa chọn, thiết kế nhằm 4.4. Thực hiện kiểm tra, đánh đạt mục tiêu kiểm tra, đánh giá, phù hợp với từng giá loại hình đánh giá: GV đánh giá, HS tự đánh giá, các lực lượng khác tham gia đánh giá. 4.5. Xử lý, phân tích kết quả - Phương pháp định tính/ định lượng kiểm tra, đánh giá - Sử dụng các phần mềm xử lí thống kê - Giải thích kết quả, đưa ra những nhận định về sự phát triển của người học về phẩm chất, năng lực so 4.6. Giải thích kết quả và với mục tiêu và yêu cầu cần đạt. phản hồi kết quả đánh giá - Lựa chọn cách phản hồi kết quả đánh giá: Bằng điểm số, nhận định/ nhận xét, mô tả phẩm chất, năng lực đạt được 4.7. Sử dụng kết quả đánh giá - Trên cơ sở kết quả thu được, sử dụng để điều trong phát triển phẩm chất, chỉnh hoạt động dạy học, giáo dục nhằm phát triển năng lực HS phẩm chất, năng lực HS; thúc đẩy HS tiến bộ. 21