Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 6 Sách Kết nối tri thức - Chủ đề: Gõ cửa trái tim - Tiết 23: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi" - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Xuân Hòa

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Ngữ văn Lớp 6 Sách Kết nối tri thức - Chủ đề: Gõ cửa trái tim - Tiết 23: Văn bản "Bức tranh của em gái tôi" - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Xuân Hòa

1. 1 TRƯỜNG THCS XUÂN HÒA MÔN: NGỮ VĂN CHỦ ĐỀ: GÕ CỬA TRÁI TIM Tiết 23 Văn bản 3: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh) I. MỤC TIÊU 1. Năng lực a. Năng lực chung - Năng lực giải quyết vấn đề, năng lực tự quản bản thân, năng lực giao tiếp, năng lực hợp tác, năng lực tư duy và giải quyết vấn đề, năng lực ngôn ngữ. b. Năng lực chuyên biệt: - Học sinh hiểu biết thông tin cơ bản về tác giả, tác phẩm. - Học sinh cảm nhận được bằng sự quan sát tinh tế, lựa chọn hình ảnh tiêu biểu; sử dụng ngôn ngữ trong sáng, dễ hiểu.Tác giả đã vẽ lên bức chân dung người em (Kiều Phương) là cô bé vô tư, hồn nhiên, trong sáng, có năng khiếu hội họa và có tấm lòng nhân hậu, vị tha. 2. Phẩm chất - Biết trân trọng, vun đắp tình yêu thương giữa con người với con người . II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU 1. Thiết bị: - Ti vi có kết nối internet, máy tính 2. Học liệu:- Sách giáo khoa, sách giáo viên, sách bài tập, tài liệu tham khảo, phiếu học tập. 3. Ứng dụng CNTT - Phần mềm Powerpoint. - Phần mềm Canva. - Phần mềm Plickers. - Phần mềm Youtube. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG
2. 2 a. Mục tiêu: Kết nối- tạo hứng thú cho HS, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới, sẵn sàng thực hiện nhiệm vụ học tập của mình. b. Ứng dụng CNTT - Powerpoint trình chiếu nội dung hoạt động dạy - học. c. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV – HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ - Lật mảnh ghép - GV tổ chức cho HS trò chơi : Ô chữ bí mật (Trò chơi Câu1. Phụ nữ Việt Nam lật mảnh ghép). Câu 2. Công cha mẹ Chọn 1 HS điều hành trò chơi ( HS làm MC). Câu 3. Gõ cửa trái tim - Chia lớp thành 4 đội. Câu 4. Đáp án A - Trình chiếu luật chơi/ MC đọc luật chơi. Câu 5. Đáp án A - Luật chơi: Trò chơi có 6 mảnh ghép tương ứng với 6 Câu 6: Đáp án A câu hỏi. - Lựa chọn mảnh ghép số bao nhiêu, mở mảnh ghép, trả lời câu hỏi. - Trả lời đúng câu hỏi thì được quyền lật mảnh ghép. - Đội nào có tín hiệu quyền đoán tiếp MẢNH GHÉP BÍ MẬT, chính xác, đội đó sẽ chiến thắng. Câu 1: Ngày 20/10 là ngày gì? Câu 2: Câu ca dao sau ca ngợi? Công cha như núi Thái Sơn. Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra. A. Công cha B. Công mẹ C. Công lao của cha mẹ D. Vẻ đẹp núi Thái Sơn Câu 3: Chuyện cổ tích về loài người, Mây và sóng thuộc chủ đề nào mà em đã học?
3. 3 A. Gõ cửa trái tim B. Quê hương yêu dấu C. Yêu thương và chia sẻ D. Tôi và các bạn Câu 4: Nội dung chính của chuyện cổ tích về loài người là gì ? A. Sự xuất hiện của loài người, sự trưởng thành, phát triểnđến xã hội văn minh. B. Sự phát triển của thiên nhiên. C. Sự thay đổi của xã hội. D. Sự thay đổi của con người. Câu 5: Chủ đề bài thơ mây và sóng là gì ? A. Tình mẫu tử thiêng liêng. B. Tình bạn bè thắm thiết. C. Tình anh em sâu nặng. D. Tình yêu thiên nhiên sâu sắc Câu 6: Trong câu thơ “ Những ngôi sao thức ngoài kia Chẳng bằng mẹ đã thức vì chúng con” Sử dụng biện pháp nhân hóa nào ? A. Dùng từ nối chỉ hoạt động, tích chất của người để chỉ hoạt động tính chất của vật. B. Trò chuyện xưng hô với vật như đối với người. C. Dùng từ vốn gọi người để gọi vật. D. Cả ba đáp án trên. ( Giải thích câu ca dao trên dùng từ “ thức ” là từ vốn chỉ hoạt động của người. ) Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ và trao đổi nhóm.
4. 4 - GV quan sát, hỗ trợ (nếu cần) Bước 3: Báo cáo, thảo luận - HS 4 đội tham gia chơi. Bước 4: Kết luận, nhận định - Gv nhận xét, đánh giá, kết luận, tuyên dương. - GV kết nối vào tiết học. GV: Hình ảnh: Nhân vật Kiều Phương ? Em có thể chia sẻ cho cô và các bạn một số thông tin về nhân vật này được không? - Dạ, nhân vật này trong văn bản “Bức tranh của em gái tôi” của Tạ Duy Anh GV: Cô giáo rất khen con đã có sự chuẩn bị bài ở nhà. Cả lớp dành cho bạn . GV chuyển ý (viết bảng) 2. HOẠT ĐỘNG 2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động 2. I: Đọc- tìm hiểu chung. a.Mục tiêu: HS đọc, biết được các thông tin cơ bản về tác giả, tác phẩm. b. Ứng dụng CNTT: - Powerpoint trình chiếu nội dung hoạt động dạy - học - Video về tác giả (của học sinh) c.Tổ chức thực hiện: HĐ của GV và HS Dự kiến sản phẩm * Nhiệm vụ 1: Đọc I. Đọc- tìm hiểu chung Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ 1. Đọc: + GV trình chiếu Rubrics đánh giá hoạt động đọc. (Phụ lục 2)
5. 5 + GV hướng dẫn cách đọc, đọc mẫu + GV gọi 2-3 HS đọc, HS nhận xét, đánh giá. Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - HS tiếp nhận nhiệm vụ. Bước 3: Báo cáo, thảo luận - 2-3 HS đọc. - GV gọi HS nhận xét cách đọc và đánh giá theo rubrics. Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá, kết luận. - GV kiểm tra phần chuẩn bị ở nhà của 2. Tìm hiểu chung: HS thông qua phiếu học tập số 1 (bảng a. Tác giả: Tạ Duy Anh, tên khai KWL) (Phụ lục 1)/ HS gửi zalo nhóm sinh là Tạ Việt Đăng, sinh năm 1959, lớp. quê ở Hà Nội - GV kiểm tra, chiếu một số phiếu học - Là nhà văn trẻ trong thời kì đổi mới, tập của HS. có nhiều sáng tác viết cho thiếu nhi - GV nhận xét. như: Quả trứng vàng, Vó ngựa trở về, - video về tác giả (đã được GV kiểm Bức tranh của em gái tôi định) (h/s gửi qua nhóm zalo lớp) - Truyện viết cho thiếu nhi của ông Link: trong sáng, đậm chất thơ, giàu ý g?si=naUHhjgB94d163RY nghĩa nhân văn. GV: Phần video này bạn lớp trưởng đã khéo sưu tầm và bạn đã đưa trên nhóm zalo của lớp các con về tham khảo để hiểu hơn về phong cách sáng tác của tác giả. Tìm hiểu chung
6. 6 *Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ: Các nhóm trình bày theo sản phẩm dự án. Nhóm 1,2 thực hiện câu 1; nhóm 3,4 câu 2; nhóm 5,6 câu 3. Câu 1: - Xuất xứ của tác phẩm? b. Tác phẩm: - Trong truyện ngắn Bức tranh của em *Xuất xứ: “Bức tranh của em gái gái tôi người kể chuyện là ai? Xuất hiện tôi” là truyện ngắn đoạt giải Nhì ở ngôi thứ mấy? Tác dụng của việc chọn trong cuộc thi viết “Tương lai vẫy ngôi kể thứ nhất trong truyện? gọi” của báo Thiếu niên tiền phong Câu 2: Truyện có những nhân vật nào. 1998. Ai là nhân vật chính? Hãy tóm tắt * Người kể chuyện truyện? - Người kể chuyện là người anh trai Câu 3: VB có thể chia thành mấy phần, - Người kể chuyện xuất hiện ở ngôi nêu sự việc chính của mỗi phần? thứ nhất, xưng tôi. * Bước 2. HS thực hiện nhiệm vụ. - Sử dụng ngôi kể thứ nhất có thể - Đại diện nhóm trình bày. khai thác được chiều sâu tâm lí bới HS thực hiện lần lượt từng yêu cầu về nhân vật tham gia vào tiến trình xuất xứ, người kể chuyện, tóm tắt, bố truyện kể. cục văn bản. *Tóm tắt (nhân vật chính: người anh HS thực hiện. trai, em gái Kiều Phương-Mèo) *Bước 3. Nhận xét sản phẩm, bổ sung. - HS Lần lượt đại diện từng nhóm trình Kiều Phương là cô gái hay lục lọi đồ bày sản phẩm. Nhóm khác nghe, bổ sung và thường bôi bẩn lên mặt. Cô bé có GV nhận xét mức độ đạt được về kiến sở thích vẽ tranh nên thường bí mật thức, kĩ năng của từng câu trả lời, về thái pha chế màu và vẽ. Khi mọi người độ làm việc khi thảo luận của HS. phát hiện ra Kiều Phương có tài năng * Bước 4. Chuẩn kiến thức. hội họa thì người anh lúc này tỏ ra
7. 7 ghen tị và xa lánh em. Kiêù Phương đạt giải nhất tại trại thi vẽ tranh quốc tế với bức vẽ “anh trai tôi”, lúc này người anh trai mới nhận ra tấm lòng nhân hậu của em và hối lỗi về bản thân mình. * Bố cục : 3 phần - Phần 1 (từ đầu đến “phát huy tài năng”): Tài năng của em gái được mọi người phát hiện. - Phần 2 (tiếp đó đến “anh cùng đi nhận giả”): Lòng ghen tị và mặc cảm của người anh. - Phần 3(còn lại): Tâm trạng, cảm xúc của người anh khi đứng trước bức tranh của em gái. Hoạt động 2. II. Khám phá văn bản a. Mục tiêu: - Thông qua việc phân tích những nét đặc sắc nghệ thuật, giúp học sinh cảm nhận được cô bé Kiều Phương: Kiều Phương là cô bé hồn nhiên vô tư, đáng yêu, có tài năng hội họa, có tấm lòng trong sáng, khoan dung, độ lượng - Biết trân trọng, vun đắp tình yêu thương giữa các thành viên trong gia đình. b. Ứng dụng CNTT: - Powerpoint trình chiếu nội dung hoạt động dạy - học. - Phần mềm Canva để thiết kế phiếu học tập. c. Tổ chức thực hiện: HĐ của Gv và HS Dự kiến sản phẩm - HS làm việc, nhóm để thực hiện II. Đọc – hiểu văn bản nhiệm vụ. 1. Nhân vật người em gái.
8. 8 *Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ * Ngoại hình, tính cách. TỔ CHỨC HĐ NHÓM: Chia lớp - Tên là Kiều Phương làm 6 nhóm,(4hs/nhóm) - Anh đặt cho biệt hiệu là Mèo bởi vì - Phát phiếu học tập khuôn mặt luôn bị chính nó bôi bẩn. - Giao nhiệm vụ cho các nhóm - Dùng tên Mèo để xưng hô với bạn thật + Nhóm 1, 2: vui vẻ ? Tìm chi tiết miêu tả về ngoại - Hay lục lọi các đồ vật hình, tính cách của Kiều Phương? -> Hồn nhiên vô tư trong sáng, dễ ? Qua đó em hiểu gì về tính tình thương. của Kiều Phương ? * Sở thích: Yêu thích vẽ. + Nhóm 3, 4: - Em tự chế thuốc vẽ bằng những ? Sở thích của Kiều Phương? vật liệu có sẵn trong nhà từ các Tìm chi tiết nói về sở thích đó của xoong nồi, bí mật vẽ tranh. nhân vật? Điều đó giúp em hiểu - Mọi thứ trong nhà đều được đưa thêm gì về nhân vật người em? vào tranh: cái bát cám lợn sứt mẻ + Nhóm 5,6: cũng trở nên ngộ nghĩnh; con mèo ? Tìm những chi tiết thể hiện cách vằn vào tranh to hơn cả con hổ nhưng cư xử của Kiều Phương dành cho nét mặt lại rất dễ mến mọi người và cho anh trai? -> Là cô bé chăm chỉ, say mê nghệ ? Bức tranh Kiều Phương vẽ anh thuật, có năng khiếu hội họa, đáng trai đã bộc lộ điều gì? khâm phục. ? Em có nhận xét gì về Kiều *Tình cảm dành cho gia đình, mọi Phương? người: * Thời gian: (5 phút) - Vui vẻ chấp nhận biệt hiệu “Mèo” *Bước 2: Các nhóm thực hiện anh tặng. nhiệm vụ -Dễ thân với bé Quỳnh, chú Tiến Lê * Bước 3: Báo cáo, thảo luận ( họa sĩ) GV: - Bị anh mắng vô cớ cũng không -Yêu cầu đại diện nhóm đứng lên báo khóc hay cãi lại.
9. 9 cáo trình bày. -Đi thi vẽ tranh - vẽ về anh trai với tất - Hướng dẫn HS trình bày (nếu cần). cả tình yêu thương anh. HS: - Được giải, hồ hởi ôm cổ anh chia - Đại diện 1 nhóm đứng lên trình bày. vui. - Các nhóm khác theo dõi, quan sát, -> Bức tranh đạt giải đã thể hiện tài nhận xét bổ sung (nếu cần) cho nhóm năng hội họa vượt trội và tấm lòng bạn. nhân hậu, yêu thương anh của Kiều Phương. * Bước 4. Chuẩn kiến thức. -> Vui vẻ, cởi mở, nhân hậu. - Nhận xét kết quả hoạt động cho từng nhóm và chỉ ra những điểm còn hạn chế trong hoạt động nhóm. * Kiều Phương là cô bé hồn nhiên vô - Chốt lại kiến thức. Chuyển dẫn phần tư, đáng yêu, có tài năng hội họa, có khái quát nghệ thuật. tấm lòng trong sáng, khoan dung, độ Bước 1. Chuyển giao nhiệm vụ. lượng Làm việc cá nhân - Nghệ thuật miêu tả: Bước 2: Cá nhân thực hiện nhiệm + Quan sát tinh tế, lựa chọn hình ảnh vụ tiêu biểu. Khái quát nét đặc sắc về nghệ + Sử dụng ngôn ngữ trong sáng, dễ thuật miêu tả nv của tác giả? Em hiểu. thích đặc điểm nào nhất của nhân -Nội dung: Tác giả đã vẽ lên bức chân vật? Vì sao? dung người em là cô bé vô tư, hồn Bước 3: Báo cáo, thảo luận nhiên, trong sáng, có năng khiếu hội họa và có tấm lòng nhân hậu, vị tha. 3. HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP a. Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học. b. Ứng dụng CNTT: - Phần mềm Plickers
10. 10 c. Tổ chức thực hiện: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS DỰ KIẾN SẢN PHẨM Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ Đáp án GV cho HS thực hiện bài tập trắc nghiệm theo 1- B; 2- A; 3- D cấp độ tư duy để củng cố kiến thức. Câu 1: Phương thức biểu đạt của văn bản A. Biểu cảm, miêu tả, thuyết minh. B. Tự sự, biểu cảm, miêu tả. C. Miêu tả, biểu cảm, nghị luận. D. Thuyết minh, nghị luận, tự sự. Câu 2: Truyện Bức tranh của em gái tôi được kể theo ngôi thứ mấy? A. Ngôi thứ nhất B. Ngôi thứ hai C. Ngôi thứ ba D. Sử dụng cả 3 ngôi kể Câu 3: Nhận xét không đúng về nhân vật Kiều Phương? A. Hồn nhiên, hiếu động. B. Tài hội họa hiếm có C. Tình cảm trong sáng nhân hậu. D. Không quan tâm đến anh Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ - Gv quan sát, lắng nghe gợi mở - HS thực hiện nhiệm vụ; THẺ Bước 3: Báo cáo, thảo luận - Gv tổ chức hoạt động - Hs tham gia, trả lời câu hỏi. THẺ
11. 11 Bước 4: Kết luận, nhận định - GV nhận xét, đánh giá, bổ sung và lưu ý kỹ năng thực hiện dạng bài tập trắc nghiêm. ? Qua bài học ngày hôm nay, em đã học được những điều gì? Hãy ghi lại những điều đó vào phiếu học tập số 1 (KWL). - HS bổ sung vào phiếu học tập - GV trình chiếu một số phiếu học tập và định hướng nội dung tiết học sau. BÀI TẬP NHÓM 1. Sưu tầm những câu thơ, ca dao về tình cảm gia đình (nhiệm vụ chung cho cả lớp). 2. Tìm hiểu tình cảm, cảm xúc nhân vật người anh trai của Kiều Phương? 2.1 Nhiệm vụ theo nhóm. + Nhóm 1: Khi phát hiện tài năng hội họa của em. + Nhóm 2: Khi xem trộm bức tranh của em. + Nhóm 3: Khi đứng trước bức chân dung của mình do em gái vẽ. 2.2. Nhiệm vụ cả lớp. Với nhà văn Tạ Duy Anh, ngòi bút của ông thường hướng đến tình yêu của những người thân trong gia đình, đánh thức yêu thương trong trái tim mình để ta biết trân trọng hơn. Nếu em có một khả năng đặc biệt nào đó so với mọi người xung quanh, em sẽ làm gì để được mọi người yêu quý? (Hãy chia sẻ bằng 1 đoạn văn dài từ 5-7 câu)
12. 12 PHỤ LỤC: PHIẾU HỌC TẬP SỐ 1 K (Những điều em đã W (Những điều em muốn L (Những điều em vừa biết) biết) biết) PHIẾU HỌC TẬP SỐ 2 DỰ ÁN PHIẾU HỌC TẬP SỐ 3 Ngoại hình Sở thích Tình cảm dành cho gia đình, mọi người.