Kế hoạch bài dạy Lịch sử và Địa lí Lớp 6 Sách Kết nối tri thức - Bài 7: Chuyển động tự quay quanh trục của trái đất và hệ quả - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Xuân Hòa

Nội dung tài liệu: Kế hoạch bài dạy Lịch sử và Địa lí Lớp 6 Sách Kết nối tri thức - Bài 7: Chuyển động tự quay quanh trục của trái đất và hệ quả - Năm học 2023-2024 - Trường THCS Xuân Hòa

1. 1 TRƯỜNG THCS XUÂN HOÀ Họ và tên giáo viên: TỔ KHOA HỌC XÃ HỘI Trần Thị Ngọc Bích TÊN BÀI DẠY: CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT VÀ HỆ QUẢ Môn học/Hoạt động giáo dục: LỊCH SỬ VÀ ĐỊA LÍ; Lớp: 6 Thời gian thực hiện:1 Tiết Ngày soạn: 09/10/2023 Ngày dạy: 12/10/2023 I. MỤC TIÊU 1. Kiến thức - Nhận biết được các khái niệm: quỹ đạo chuyển động, mặt phẳng quỹ đạo,chuyển động xoay quanh trục, trục quay. - Mô tả được chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. 2. Năng lực - Năng lực chung: + Tự chủ và tự học: Biết chủ động, tích cực thực hiện những công việc của bản thân trong học tập và trong cuộc sống. + Giao tiếp và hợp tác: Biết đặt ra mục đích giao tiếp và hiểu được vai trò quan trọng của việc đặt mục tiêu trước khi giao tiếp. Hiểu được nội dung và phương thức giao tiếp cần phù hợp với mục đích giao tiếp và biết vận dụng để giao tiếp hiệu quả + Giải quyết vấn đề sáng tạo: Biết đặt câu hỏi khác nhau về một sự vật, hiện tượng, vấn đề, chú ý lắng nghe và tiếp nhận thông tin, ý tưởng với sự cân nhắc, chọn lọc. Biết đánh giá vấn đề, tình huống dưới những góc nhìn khác nhau - Năng lực Địa lí + Nhận thức khoa học Địa lí: + Định hướng không gian: Xác định hướng chuyển động của TĐ quanh trục. Diễn đạt nhận thức không gian: Dùng lược đồ trí nhớ hoặc mô hình quả địa cầu hoặc xem tư liệu (video, hình ảnh) để mô tả lại sự vận động tự quay quanh trục của TĐ: Hướng, thời gian, quỹ đạo. Sử dụng tư liệu ( video) để diễn tả mối quan hệ không gian giữa vận động tự quay quanh trục với sự sống trên TĐ. + Tìm hiểu Địa lí: Khai thác tài liệu văn bản: tìm được nội dung địa lí trong đoạn văn: Em có biết. + Vận dụng kiến thức, kĩ năng đã học để giải thích được hiện tượng mặt trời mọc ở đằng Đông. 3. Phẩm chất. - Chăm chỉ: Có ý thức đánh giá điểm mạnh, điểm yếu của bản thân, thuận lợi, khó khăn trong học tập để xây dựng kế hoạch học tập. Có ý chí vượt qua khó khăn để đạt kết quả tốt trong học tập. - Nhân ái: Tôn trọng ý kiến của người khác, có ý thức học hỏi lẫn nhau. - Trung thực: Tự giác tham gia và vận động người khác tham gia phát hiện, đấu tranh với các hành vi thiếu trung thực trong học tập. - Trách nhiệm trong việc thực hiện nhiệm vụ học tập (cá nhân/nhóm), và đối với TĐ của chúng ta.
2. 2 II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ HỌC LIỆU - Tranh ảnh, link video về chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất - Quả địa cầu. - Phiếu học tập. - Thiết bị điện tử. III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 1. Hoạt động 1 : Khởi động a. Mục tiêu - Tạo hứng thú, kết nối với bài học b. Nội dung - GV bắt nhịp, cả lớp cùng hát bài “Trái đất này là của chúng mình.” c. Sản phẩm - Tạo không khí vui tươi, sôi nổi trước khi vào bài mới. d. Cách thức tổ chức: Bước 1: Giao nhiệm vụ cho học sinh: Chúng ta chắc hẳn đều thuộc bài hát Trái Đất này là của chúng mình? Cô bắt nhịp, cả lớp cùng hát theo nhé! Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: Cả lớp cùng hát. Bước 3: HS hoàn thành nhiệm vụ. Bước 4: Đánh giá và chốt kiến thức Gv hát cùng ,nhận xét đánh giá hoạt động học của hs, dựa vào hoạt động của học sinh để vào bài mới : “Cùng bay nào, cho trái đất quay, cùng bay nào cho trái đất quay” Trong lời bài hát mà chúng ta vừa hát, các em thấy rằng, TĐ của chúng ta đứng yên hay chuyển động ? Đúng vây, các em ạ, như chúng ta đã biết từ bài học trước, TĐ cùng với 7 hành tinh còn lại trong HMT không chỉ quay xung quanh TĐ mà còn tự quay quanh chính mình. Vậy, chuyển động tự quay của TĐ như thế nào, hệ quả của chuyển động đó ra sao, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu trong bài học hôm nay. 2. Hoạt động 2: Hình thành kiến thức mới 2.1: Chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. Phần nội dung kiến thức này có một số thuật ngữ địa lí mà chúng ta cần phải hiểu nó trước khi tìm hiểu nội dung. Vì vậy, trước tiên cô sẽ hướng dẫn cho các em hiểu một số thuật ngữ này. -Đó là các thuật ngữ: quỹ đạo chuyển động, mặt phẳng quỹ đạo, trục quay, chuyển động xoay quanh trục. Hđ1: Hình thành khái niệm mặt phẳng quỹ đạo, chuyển động quay quanh một trục. a. Mục tiêu - Giúp học sinh hình thành khái niệm: quỹ đạo chuyển động, mặt phẳng quỹ đạo, chuyển động xoay quanh trục, trục quay. b. Nội dung: GV tổ chức cho HS hoạt động hình thành kiến thức. HS quan sát và suy nghĩ cá nhân để trả lời câu hỏi của GV. c. Sản phẩm: Hình thành được các khái niệm: quỹ đạo chuyển động, mặt phẳng quỹ đạo, chuyển động xoay quanh trục, trục quay. d. Tổ chức thực hiện: Hoạt động của GV và HS Nội dung ghi bài • Hoạt động cung cấp kiến thức bổ trợ: 1.Chuyển động tự quay Bước 1: quanh trục của Trái Đất.
3. 3 - GV đặt câu hỏi: mời một HS đứng vào vị trí GV đã đánh dấu, yêu cầu HS đi theo hướng tay phải của HS, vòng qua vị trí của cô rồi trở về vị trí xuất phát ban đầu. - Em hãy nhận xét đường đi của bạn có dạng gần giống với hình gì mà em đã học? B2: HS thực hiện theo yêu cầu của GV. B3: Báo cáo . HS trả lời: đường đi của bạn có dạng gần giống đường tròn. B4: Kết luận, nhận định: - GV vẽ lại đường đi của HS lên bảng và giới thiệu tên gọi: Là dạng hình e-lip. Hình này các em sẽ được nghiên cứu kĩ hơn trong bộ môn Toán học. - Đường đi của bạn vừa rồi theo thuật ngữ khoa học được gọi là quỹ đạo chuyển động của bạn. Và mặt phẳng chứa quỹ đạo chuyển động đó được gọi là mặt phẳng quỹ đạo. Ví dụ: Mặt nền nhà chính là mặt phẳng quỹ đạo chuyển động của bạn HS.Giống như mặt bảng chính là mặt phẳng quỹ đạo chuyển động của viên phấn. Vậy là các em đã hiểu thế nào là quỹ đạo chuyển động và mặt phẳng quỹ đạo rồi phải không nào GV chuyển ý: Trong cuộc sống, có rất nhiều kiểu chuyển động đặc biệt. VD : chuyển động lăn của quả bóng trên mặt sân cỏ, ngoài chuyển động lăn ra, quả bóng còn có một chuyển động rất hay nữa,đó là: (GV minh họa). Đây là chuyển động quay quanh trục và thanh nhựa gọi là trục quay của quả bóng. Bước 1: - GV yêu cầu HS: Em hãy đóng vai quả bóng và thực hiện lại chuyển động quay của quả bóng ? - Khi quả bóng quay, nó cần một trục quay là thanh tre. Vậy khi em quay, em có cần dựa vào cái trục nào không? Bước 2: HS thực hiện Bước 3: HS trả lời. Bước 4: Kết luận, nhận định: GV: Như vậy, để thực hiện được chuyển động quay, bạn đã tưởng tượng ra 1 trục quay từ đỉnh đầu đến gót chân và bạn đã quay quanh nó. Trục đó ta gọi là trục quay tưởng tượng. Bạn HS đã thực hiện chuyển động quay quanh trục tưởng tượng vuông góc với nền nhà. GV: Vừa rồi, em đã thực hiện chuyển động quay vuông góc với nền nhà, bây giờ cô muốn em thực hiện chuyển động quay quanh trục tưởng tượng nhưng trục bị
4. 4 nghiêng? HS thực hiện. GV: Khi em thực hiện chuyển động quay quanh trục tưởng tượng bị nghiêng như vậy, em thấy khó hay dễ? HS trả lời. GV vào bài: Thế mà có một bạn suốt hàng thiên niên kỉ qua, vẫn không ngừng chuyển động quay quanh một trục tưởng tượng, lại còn nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo. Đó chính là bạn Trái Đất của chúng ta. GV kết luận: -Như vậy, qua việc thực hiện các hoạt động, các em đã nắm được những khái niệm nào? -HS trả lời: quỹ đạo chuyển động của một vật, mặt phẳng quỹ đạo, chuyển động xung quanh trục và trục quay. GV chuyển ý:Như vậy, các em đã hiểu thế nào là quỹ đạo chuyển động của một vật, mặt phẳng quỹ đạo, chuyển động xung quanh trục và trục quay phải không nào? Bây giờ chúng ta sẽ cùng cô đi vào tìm hiểu nội dung chính của bài hôm nay. HĐ 2: Tìm hiểu chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. a. Mục tiêu: - Giúp học sinh mô tả được chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. b. Nội dung: - GV tổ chức cho HS quan sát, suy nghĩ, trả lời vào phiếu HT. -HS thực hiện yêu cầu. c. Sản phẩm: - Hs hoàn thành phiếu học tập. - Mô tả được hoạt động tự quay quanh trục của Trái Đất. d. Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: GV: Và để tìm hiểu chuyển động tự quay quanh trục của TĐ, cô giao cho ba nhóm 3 PHT, các em cùng thảo luận đi đến thống nhất và trả lời vào PHT, thời gian thảo luận là 1 phút. Sau đó cô sẽ thu lại và chấm chéo.
5. 5 Quan sát hình 1 – SGK – 118 kết hợp với hình động trên bảng, các em hãy hoàn thành phiếu học tập sau: Bước 2:HS thực hiện, GVquan sát, hướng dẫn giúp đỡ. - Hướng tự quay quanh trục VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH TRỤC của Trái Đất là từ Tây sang Nhóm: Đông - Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất? - Góc nghiêng của trục Trái . Đất khi tự quay là 66033’ - Góc nghiêng của trục Trái Đất khi tự quay? - Thời gian Trái Đất tự quay . quanh trục hết 1 vòng là 23 - Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục hết 1vòng? giờ 56 phút 04 giây. . *Kết quả đánh giá: Bước 3: HS trả lời:+ HS hoàn thành phiếu học tập. VẬN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT QUANH TRỤC Nhóm: - Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất? Từ Tây sang Đông - Góc nghiêng của trục Trái Đất khi tự quay? 66033’ - Thời gian Trái Đất tự quay quanh trục hết 1 vòng? 23 giờ 56 phút 04 giây Bước 4: GV nhận xét, đánh giá. *Phương án đánh giá: GV thu lại phiếu học tập và đổi phiếu học tập của các nhóm cho nhau để đánh giá chéo để đánh giá chéo theo thang đánh giá sau: Nhóm Hoàn thành tốt Hoàn thành Không hoàn 3/3 câu trả lời 2/3 câu trả thành 1/3 câu đúng lời đúng trả lời đúng Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 Sau khi đánh giá PHT của 3 nhóm xong, em nào có thể giúp cô mô tả lại chuyển động tự quay quanh trục của
6. 6 TĐ bằng lời văn của mình. (GV gợi ý: TĐ không ngừng quay quanh một trục tưởng tượng theo hướng từ Tây sang Đông. Trong quá trình tự quay quanh trục, TĐ luôn nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo một góc là 66’33’ và thời gian TĐ tự quay quanh trục một vòng hết 23 giờ 56 phút 04 giây). 3.Hoạt động: Luyện tập. a. Mục tiêu - Giúp học sinh củng cố kiến thức đã học. - Có tinh thần tự giác cao. b. Nội dung: GV đưa ra cho HS 3 bài tập trắc nghiệm, HS thảo luận, trả lời bằng mã QR mà GV đã phát. c. Sản phẩm: HS hoàn thành được câu hỏi trắc nghiệm. d. Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ. + GV: Cô có 3 Bài tập trắc nghiệm đã chiếu trên bảng, các em quan sát, sau đó trả lời bằng mã QR đã có. - Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ + GV quan sát, giúp đỡ. - Bước 3: HS giơ cao đáp án của mình đã chọn bằng cách đưa đúng đáp án bằng mã quét. - Bước 4: GV nhận xét, đánh giá. Bài tập 1. Sử dụng quả địa cầu, em hãy mô tả chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất. Bài tập trắc nghiệm : Câu 1. So với mặt phẳng quỹ đạo, trục Trái Đất nghiêng một góc A. 23027’. B. 56027’. C. 66033’. D. 32027’ Câu 2.Hướng tự quay quanh trục của Trái Đất có đặc điểm là A. Thuận chiều kim đồng hồ theo hướng từ Đông sang Tây. B. Ngược chiều kim đồng hồ theo hướng từ Tây sang Đông. C. Thuận chiều kim đồng hồ theo hướng từ Tây sang Đông. D. Ngược chiều kim đồng hồ theo hướng từ Đông
7. 7 sang Tây Câu 3. Trái Đất hoàn thành một vòng tự quay quanh trục của mình trong khoảng thời gian A. Một ngày đêm B. Một năm C. Một mùa D. Một tháng 4. Hoạt động Vận dụng. a. Mục tiêu - Giúp học sinh vận dụng kiến thức đã học để giải thích một số hiện tượng tự nhiên liên quan đến hiện tượng tự quay quanh trục của Trái Đất. - Giáo dục lòng yêu thiên nhiên, bảo vệ Trái Đất – cái nôi của sự sống. b. Nội dung: GV tổ chức cho HS hoạt động mở rộng kiến thức. GV nêu tình huống có vấn đề, HS thảo luận, trả lời. c. Sản phẩm: Giải được, Mặt Trời mọc ở đằng Đông, lặn ở đằng Tây. d. Tổ chức thực hiện: - Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ. + GV: Hằng ngày, chúng ta thấy Mặt Trời dường như mọc ở đằng Đông và lặn ở phía Tây. Hãy giải thích hiện tượng thiên nhiên trên ? (HS trả lời cá nhân) + Nếu Trái Đất ngừng quay thì điều gì sẽ xảy ra(hs thảo luận nhóm, thời gian là 1 phút, sau đó ghi kết quả ra nhóm. -Bước 2 : HS thực hiện nhiệm vụ + GV quan sát, giúp đỡ. -Bước 3: HS trình bày sản phẩm. Treo kết quả lên bảng -Bước 4: GV nhận xét, đánh giá. GV chốt kiến thức: + Hằng ngày, chúng ta thấy Mặt Trời dường như mọc ở đằng Đông và lặn ở phía Tây bởi vì TĐ ngoài việc tự quay quanh mặt trời ra nó còn tự quay theo chiều từ Tây sang Đông. Vì con người sống trên TĐ nên không thể cảm nhận được sự chuyển động này mà chỉ cảm thấy mọi thiên thể quay quanh TĐ theo chiều ngược lại tức là từ Đông sang Tây. Điều này cũng giống như các em ngồi trên xe ô tô đang di chuyển thì lại cảm thấy nhà và
8. 8 hàng cây hai bên đường đi ngược lại với mình, mặc dù chúng đứng yên. + Trái Đất đột ngột ngừng quay sẽ gây ra nhiều tác động thảm khốc, toàn bộ Trái Đất sẽ bị chấn động cho đến tận lõi, tạo ra những xáo trộn và đứt gãy trong lòng đất, từ đó sẽ gây ra những trận núi lửa phun trào dữ dội và trận động đất trên diện rộng, sẽ có một mặt của Trái Đất luôn hướng về phía Mặt Trời cực nóng, một mặt chìm trong bóng tối siêu lạnh. Khi đó, một ngày sẽ kéo dài đến 6 tháng và một đêm cũng dài 6 tháng,làm ngập lụt nhiều khu vực trên hành tinh bằng khối lượng nước khổng lồ, bầu trời đêm sẽ luôn xuất hiện các chòm sao giống nhau. Điều này rất khác với việc nhìn thấy các vì sao mọc và lặn vào ban đêm, cũng như nhìn thấy các chòm sao khác nhau vào các thời điểm khác nhau trong năm. Nhóm 10 điểm 9 điểm 7 điểm 5-6/6 câu trả lời 3-4/6 câu trả 1-2/6 câu trả đúng lời đúng lời đúng Nhóm 1 Nhóm 2 Nhóm 3 GV giáo dục cho HS biết trân trọng sự sống trên TĐ, biết bảo vệ sự sống tươi đẹp đó, hãy làm những việc có ích cho môi trường và TĐ, không được làm tổn thương TĐ để TĐ mãi quay. Gv kết thúc bài bằng hoạt động cho hs xem video điều gì sẽ xảy ra khi TĐ ngừng quay. *HDVH: - chuẩn bị bài sau: + Mỗi nhóm chuẩn bị 1 quả địa cầu (hoặc quả bóng, quả bưởi), 1 đèn bin để tiết sau làm thí nghiệm. RÚT KINH NGHIỆM