Hướng dẫn giảng dạy môn Âm nhạc THCS và THPT - Năm học 2020-2021

Nội dung tài liệu: Hướng dẫn giảng dạy môn Âm nhạc THCS và THPT - Năm học 2020-2021

1. HƯỚNG DẪN GIẢNG DẠY MÔN HỌC NĂM HỌC 202019-20210 Môn: Âm nhạc - cấp THCS (Kèm theo công văn số: 1361/SGDĐT-GDTrH ngày 15/9/2020 của Sở GDĐT về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2020-2021) (Kèm theo công văn số: /SGDĐT-GDTrH ngày /9/2020 của Sở GDĐT về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2020 - 2021) Thực hiện các yêu cầu chung theo công văn số 1361 //SGDĐT-GDTrH ngày 15/9/2020 của Sở GDĐT về Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2020-2021; chú trọng một số nội dung cụ thể sau: 1. Chương trình, kế hoạch, phương pháp dạy học - Nghiêm túc triển khai thực hiện giảng dạy Âm nhạc ở tất cả các khối lớp 6, 7, 8, 9 ở 100% các trường THCS theo Khung kế hoạch dạy học do Sở ban hành kèm theo CV số 1138/SGDĐT-GDTrH ngày 09/9/2016 về việc Hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2016-2017. - Trên cơ sở Khung kế hoạch dạy học của Sở, các tổ, nhóm chuyên môn chủ động lựa chọn nội dung, xây dựng các chủ đề dạy học và thiết kế tiến trình dạy học cụ thể cho mỗi chủ đề mà không nhất thiết phải theo trình tự các bài/tiết trong sách giáo khoa. Mỗi chủ đề có thể được thực hiện ở nhiều tiết học, mỗi tiết có thể chỉ thực hiện một hoặc một số bước trong tiến trình sư phạm của bài học. Mỗi bài học có thể được thiết kế theo 5 hoạt động học của học sinh (khởi động; hình thành kiến thức; luyện tập; vận dụng; tìm tòi/ mở rộng). - Chú ý cập nhật, lựa chọn một số chủ đề âm nhạc hay, hấp dẫn phù hợp với lứa tuổi, đảm bảo tính giáo dục, giúp phát triển năng lực âm nhạc, bồi dưỡng ý thức bảo tồn và phát huy, phổ biến các giá trị âm nhạc truyền thống, nhận thức được mối liên hệ giữa âm nhạc và văn hóa, lịch sử, các loại hình nghệ thuật khác. Chú trọng dạy đủ cả 3 phân môn, không coi nhẹ phân môn nào. - Khuyến khích xây dựng các chủ đề âm nhạc tích hợp (nội môn hoặc liên môn); khai thác thế mạnh của âm nhạc để qua các bài học tăng cường giáo dục đạo đức, lối sống, hình thành, phát triển năng lực thẩm mĩ, truyền cảm hứng cho các em ứng dụng và sáng tạo âm nhạc trong đời sống thực tiễn. - Đẩy mạnh việc sử dụng các phương pháp, hình thức và kĩ thuật dạy học hiện đại. Tích cực ứng dụng công nghệ thông tinvào mỗi giờ học để việc nghe – nhìn của HS được sinh động, đa dạng. - Triển khai giáo dục Âm nhạc Địa phương theo hướng dẫn tại Công văn số 144/SGDĐT-GDTrH ngày 16/2/2017 của Sở GDĐT về thực hiện nội dung Giáo dục địa phương tỉnh Nam Định năm học 2016-2017. 2. Kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh - Tiếp tục thực hiện đánh giá kết quả học tập bộ môn của học sinh bằng nhận xét theo Thông tư số 58/2011/TT-BGDĐT ngày 12/12/2011 của Bộ về việc ban 1
2. hành Quy chế đánh giá, xếp loại học sinh trung học cơ sở và học sinh trung học phổ thông; - Tiêu chí đánh giá kết quả học tập của học sinh phải được căn cứ vào chuẩn kiến thức, kỹ năng bộ môn, bám sát mục tiêu bài học và phù hợp với đối tượng học sinh, đồng thời quan tâm tới ý thức học tập của học sinh đối với bộ môn. Không đưa ra những yêu cầu quá cao về kỹ năng, vượt quá khả năng của đại bộ phận học sinh, dễ dẫn đến sự sai lệch trong đánh giá. - Khuyến khích đánh giá thường xuyên đối với tất cả học sinh: đánh giá qua các hoạt động trên lớp; đánh giá qua hồ sơ học tập, vở học tập; đánh giá qua việc học sinh báo cáo kết quả thực hiện một dự án học tập, nghiên cứu khoa học; đánh giá qua bài thuyết trình (nhận xét, giới thiệu sản phẩm ). 3. Sinh hoạt tổ nhóm chuyên môn, công tác bồi dưỡng, nghiên cứu - Tiếp tục đổi mới phương thức, nâng cao hiệu quả hoạt động của tổ, nhóm chuyên môn theo công văn 5555/BGDĐT- GDTrH ngày 08/10/2014 của Bộ GDĐT. - Nâng cao chất lượng hoạt động của tổ chuyên môn Âm nhạc trong Hội đồng chuyên môn của Sở GDĐT theo quy chế và kế hoạch của Sở GDĐT. Tăng cường cho giáo viên được sinh hoạt, trao đổi chuyên môn theo trường hoặc cụm trường (dự giờ dạy thực nghiệm; hội thảo vềcác chuyên đề dạy học tích hợp (nội môn hoặc liên môn); đặc biệt quan tâm tới các vấn đề nội dung lồng ghép để thống nhất thực hiện, đảm bảo chuẩn kiến thức, kỹ năng, đáp ứng đúng mục tiêu môn học. - Tổ chức, chỉ đạo giáo viên tham gia đầy đủ các lớp bồi dưỡng thường xuyên, bồi dưỡng theo chuyên đề; tăng cường tổ chức hoạt động trải nghiệm cho tổ, nhóm chuyên môn. - Trong điều kiện trang thiết bị, đồ dùng dạy học của môn Âm nhạc chưa được cung cấp, đáp ứng đầy đủ, các Phòng GDĐT cần có kế hoạch cụ thể rà soát nhu cầu của giáo viên, học sinh để trang bị tài liệu học tập thống nhất, tạo thuận lợi cho công tác quản lý, chỉ đạo; động viên khuyến khích và hỗ trợ giáo viên sáng tạo đồ dùng dạy học, khuyến khích sử dụng các phương tiện dạy học hiện đại, đặc biệt là khai thác các ứng dụng công nghệ thông tin phù hợp nội dung bài học, với thực tế một cách hiệu quả. 4. Hoạt động ngoại khoá Khuyến khích nhà trường, giáo viên tổ chức các hoạt động văn nghệ trong các dịp lễ lớn như: Hội diễn văn nghệ, Thi tiếng hát, tìm kiếm tài năng, ; tạo điều kiện để học sinh được tham dự các cuộc giao lưu văn hóa – văn nghệ do cụm trường, phòng, sở GDĐT, các đoàn thể tổ chức nhằm tạo sân chơi lành mạnh cho HS cũng như phát hiện những HS có năng khiếu âm nhạc để bồi dưỡng. Sở GDĐT gửi kèm gợi ý một số phương án biên soạn chủ đề dạy học môn Âm nhạc và Kế hoạch bài học (giáo án) Chủ đề Mái trường (Âm nhạc lớp 6) để tham khảo (dưới đây). 2
3. GỢI Ý PHƯƠNG ÁN BIÊN SOẠN CHỦ ĐỀ DẠY HỌC VỚI 5 HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CẤP THCS Trong cácchủ đề dạy họccó thể kết hợp trình bày cả phần phương pháp dạy học và kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh. Với môn Âm nhạc ở THCS, có những phương án biên soạn chủ đề sau: Kiểm Phương Phương tra Nội dung pháp án đánh dạy học giá Sử dụng nội dung trong từng bài (3 tiết) của SGK Âm 1 nhạc, đặt tên chủ đề theo nội dung của bài. Ví dụ bài 1 lớp 6: Chủ đề Hòa bình. Có thể điều chỉnh chút ít nội dung trong chủ đề. Ví dụ với chủ đề Hòa bình, HS nghe thêm 1 vài bài hát về 2 hòa bình: Tiếng hát bạn bè mình, Em yêu hòa bình, Em như chim câu trắng, Sử dụng nội dung trong SGK Âm nhạc của từng lớp, sắp xếp lại nội dung theo chủ đề: - Ví dụ chủ đề Hành khúc (lớp 7), có thể dùng nội dung: Học hát- Chúng em cần hòa bình (tiết 8); Tậpđọcnhạc ( TĐN) bài số 1- Ca ngợi Tổ quốc (tiết 2); 3 Âm nhạc thường thức- Nhạc sĩ đỗ Nhuận và bài hát Hành quân xa (tiết 10). - Ví dụ chủ đề Âm vang Tây Nguyên, có thể dùng bài hát ở lớp 7- Đi cắt lúa, bài TĐN ở lớp 7- Xuân về trên bản, bài Âm nhạc thường thức ở lớp 8- giới thiệu 3 nhạc cụ ở Tây Nguyên (cồng chiêng, đàn t’rưng, đàn đá). 3
4. MINH HỌA MỘT CHỦ ĐỀ DẠY HỌC MÔN ÂM NHẠC CẤP THCS GiáoánChủ đề : Mái trường - Môn âm nhạc ở THCS được biên soạn với 5 hoạt động dạy học: Hoạt động khởi động; hoạt động hình thành kiến thức; hoạt động luyện tập; hoạt động vận dụng; hoạt động tìm tòi mở rộng. Chủ đề Mái trường (Âm nhạc lớp6) Mái trường (3 tiết) I. MỤC TIÊU - HS hát đúng giai điệu, lời ca bài Hành khúc tới trường, hát kết hợp gõ đệm theo nhịp, theo phách, vận động theo nhạc. Trình bày bài hát theo các hình thức: hát đuổi, đơn ca, song ca, tốp ca - Giáo dục HS biết yêu trường, yêu lớp, yêu bạn bè, thầy cô. - Đọc đúng tên nốt nhạc, cao độ và trường độkết hợp gõ đệm theo phách, theo nhịp của bài TĐN số 4. - Có hiểu biết cơ bản về thân thế, sự nghiệp của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, nêu cảm nhận về bài hát Lên đàng. - Có được những hiểu biết sơ lược về dân ca, nêu những nét đặc trưng của dân ca Việt Nam. II. NỘI DUNG - Học hát: Bài Hành khúc tới trường - Tập đọc nhạc: TĐN số 4 - Âm nhạc thường thức: Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước và bài hát Lên đàng - Ôn tập bài hát: Hành khúc tới trường - Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 4 - Âm nhạc thường thức: Sơ lược về dân ca Việt Nam III. CHUẨN BỊ - Chuẩn bị của GV: + Nhạc cụ quen dùng. + Tậpđệm đàn thuần thụcbài Hành khúc tới trường và bài TĐN số 4. + Dụng cụgõ: thanh phách, song loan + Tranh ảnh minh họa cho bài hát. + Một số hình ảnh về nước Pháp. + Tranh ảnh minh họa về nhạc sĩ Lưu Hữu Phước. + Bản đồ Việt Nam giới thiệu về các vùng miền dân ca. - Chuẩn bị của HS: + Sách Âm nhạc 6, vở ghi bài. + Nhạc cụ gõ: thanh phách, song loan 4
5. IV. TIẾN TRÌNH HOẠT ĐỘNG Tiết 1 Học hát: Bài Hành khúc tới trường A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Tổ chức trò chơi: Nghe nhạcđoán tên bài hát: GV đàn giai điệu 1 câu ngắn trongcác bài hát nước ngoài: Con chim non, Chú chim nhỏ dễ thương HS lắng nghe giai điệu và nhận biết tên của bài hátđó. - HS xem một số hình ảnh về nước Pháp. - GV đàn mẫu câu để HS khởi động giọng hát: Đồ - rê – mi – rêđô; Rê – mi – pha# - mi – rê . B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Hoạt động chung cả lớp - HS nghe bài hát Hành khúc tới trường (xem video hoặc GV trình bày), nêu những hình ảnh mà em thấy yêu thích. Hoạt động cá nhân - GV nêu câu hỏi- HS trả lời câu hỏi: + Bài hát viết ở loại nhịp gì? + Tính chất của bài hành khúc? + Nội dung (hoặc chủ đề) bài hát nói về điều gì? + Chia các câu hát? Bài hát có 1 lời, được chia thành 6 câu hát: Mặt trời lấp ló đằng chân trời xa. Rộn ràng chân bước đều theo tiếng ca C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH Hoạt động chung cả lớp - Tập hát từng câu theo lối móc xích và hình thức cuốn chiếu + Tập hát câu thứ nhất: GV đàn giai điệu hoặc hát mẫu, HS tập hát hoà giọngcùng với tiếng đàn. GV chỉ định một vài HS hát lại câu 1, hướng dẫn các em sửa chỗ còn sai. + Tập hát câu thứ hai tương tự câu thứ nhất. + Ghép câu thứ nhất với câu thứ hai. GV chỉ định cá nhân, cặp đôi, nhóm, tổ, HS nam hoặc nữ trình bày lại. + Tập những câu hát tiếp theo tương tự cho đến hết bài Hoạt động nhóm + HS tự luyện tập bài hát. + GV giúp HS sửa chỗ hát sai. + GV hướng dẫn HS thể hiện sắc thái và tình cảm của bài hát. + Một vài nhóm trình bày kết quả trước lớp. Các nhóm khác tham gia nhận xét, đánh giá. GV bổ sung nhận xéthoặc đưa ra kết luận. Củng cố bài hát + Tập hát đối đáp và hòa giọng: 5
6. Nhóm hát Câu hát HS nữ Mặt trời lấp ló đằng chân trời xa HS nam Rộn ràng chân bước đều theo tiếng ca HS nữ Non sông ta bao la mến yêu sao đất quê hương HS nam Vui như chim reo ca tiếng hát em dưới mái trường Cả lớp La la la la la la la la la. + Tập hát đuổi theo 2 nhóm: nhóm 2 hát sau nhóm 1 bốn nhịp. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG Hoạt động nhóm - Các nhóm HS chọn 1 trong các hoạt động ứng dụng sau: + Hát bài Hành khúc tới trường kết hợp gõ đệm: Hát kết hợp gõ đệm hoặc vỗ tay theo phách, thể hiện rõ phách mạnh và phách nhẹ; + Hát kết hợp gõ đệm hoặc vỗ tay theo nhịp 2/4. + Hát bài Hành khúc tới trường kết hợp vận động theo nhạc: Tìm một số động tác vận động phù hợp với từng câu hát. Hoạt động với cộng đồng - HS hát bài Hành khúc tới trường trong các buổisinh hoạt của lớp, của trường và sinh hoạt văn hóa tại cộng đồng. E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG Các nhóm HS chọn cáchoạt động mở rộng sau: - Kể tên một vài bài hát nước ngoài đã học? - Vẽ bức tranh minh họa cho bài hát. - Đặt lời mới chobài Hành khúc tới trường theo chủ đề tự chọn. Tiết 2 - Tập đọc nhạc: TĐN số 4 - Âm nhạc thường thức: Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước và bài hát Lên đàng 1. Tập đọc nhạc: TĐN số 4 A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - GV đàn 1 câu bài hành khúc tới trường- HS nghe và trả lời tên bài hát - GV đàn giai điệu bài TĐN số 4, HS lắng nghe và quan sát bản nhạc. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI HS trả lời câu hỏi: - Bài TĐN viết ở loại nhịp nào? - Bài TĐN có hình nốt nào? - Trong bài TĐN sô 4 có những cao độ nốt nhạc nào? Nốt nhạc nào cao nhất và nốt 6
7. nhạc nào thấp nhất? C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH - Luyện tập cao độ : Luyện đọc thang âm của bài. - Luyệnđọc câu tiết tấu chủđạo của bài. - GV hướng dẫn HS Tập đọc từng câu theo lối móc xíchvà hình thức cuốn chiếu: + Cả lớp luyện tập đọc câu 1, GV lắng nghe (không đàn) để sửa sai cho HS. + Cá nhân, cặp đôi hoặc nhóm HS hoặc xung phong đọc câu 1. + Đọc câu tiếp theo tương tự câu 1. Ghép cả 2 câu. - Tập đọc cả bài: + GV đàn giai điệu cả bài TĐN - HS đọc theo kết hợp gõ đệm theo phách. GV lắng nghe để sửa sai cho HS. + Cá nhân, cặp đôi hoặc nhóm HS hoặc xung phong đọc cả bài, gõ phách. - Ghép lời ca: + GV đàn giai điệu, HS chuyểnâm la. + GV đàn giai điệu, HS hát lời của bài TĐN, vừa hát vừa gõ phách. + Cá nhân, cặp đôi hoặc nhóm HS hoặc xung phong hát lời. - Củng cố, kiểm tra: + GV đàn giai điệu, HS đọc nhạc rồi hát lời, kết hợp gõ phách. Phách 1 gõ mạnh, phách 2 gõ hơi mạnh. + Tổ, nhóm đọc nhạc, hát lời và gõ phách. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG Các nhóm tự luyện tập để trình bày trước lớp: - Tập đọc nhạc kết hợp gõ đệm hoặc vỗ tay theo phách. - HS tập đọc nhạc kết hợp đánh nhịp 2/4. E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG HS chọn 1 trong 2 hoạt động sau: - Tập chép những nốt nhạc trong khuông nhạc đầu bài TĐN. - Đặt lời mới cho bài TĐN theo chủ đề tự chọn. 2. Âm nhạc thường thức: Nhạc sĩ Lưu Hữu Phước và bài hát Lên đàng A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - HS lắng nghe giai điệu các ca khúc thiếu nhi của nhạc sĩ Lưu Hữu Phước, nhận biết tên những ca khúc đó: Múa vui, Thiếu nhi thế giới liên hoan - HS quan sát hình ảnh về nhạc sĩ Lưu Hữu Phước. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC HS trả lời câu hỏi: - Kể tên một số ca khúc thiếu nhi do nhạc sĩ Lưu Hữu Phướcsáng tác? - Lưu Hữu Phước bắt đầu sáng tác âm nhạc khi ông bao nhiêu tuổi? - Giới thiệu vài nét về bài Lên đàng? - Giải thích ý nghĩa của từ “Lên đàng”? 7
8. C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH - Trình bày 1-2 câu hát trong bài Lên đàng. - HS lắng nghe và nêu cảm nhận về bài Lên đàng. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG HS lựa chọn 1 trong 2 hoạt động sau: - HS liệt kê một vài hình ảnh yêu thích trong bài Lên đàng. - HS viết lời giới thiệu về bài Lên đàng. E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG - Vẽ tranh minh họa cho bài Lên đàng. - Kể tên một vài bài hát viết về chủ đề yêu nước. Tiết 3 - Ôn tập bài hát: Hành khúc tới trường - Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 4 - Âm nhạc thường thức: Sơ lược về dân ca Việt Nam 1. Ôn tập bài hát: Hành khúc tới trường A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - Trò chơi âm nhạc: Hát và chuyển đồ vật HS hát bài Hành khúc tới trường, vừa hát vừa luân chuyển 1 bông hoa cho bạn bên cạnh. Kết thúc bài hát, bông hoa dừng ở vị trí của bạn nào thì bạn đó sẽhát 1 bàihoặc nhảy lò cò trong lớp. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC MỚI (Nội dung ôn tập, không hình thành kiến thức mới) C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH - GV đệm đàn để HS hát cả bài theo hình thức: đơn ca, song ca, đối đáp, hátđuổi - Trình bày bài Hành khúc tới trường, thể hiện sắc thái và tình cảm của bài hát. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG Tập biểu diễn bài hát trước lớp: - Hát bài Hành khúc tới trường kết hợp gõ đệm. - Hát bài Hành khúc tới trường kết hợp vận động theo nhạc. - Hát bài Hành khúc tới trường theo cách hát đuổi. - Hát bài Hành khúc tới trường kết hợp đánh nhịp 2/4. E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG - Tập chép những nốt nhạc trong 4 nhịp đầu bài Hành khúc tới trường. - Giới thiệu tranh minh họa cho bài bài Hành khúc tới trường. - Hát lời mới cho 1-2 câu trong bài Hành khúc tới trường theo chủ đề tự chọn. 2. Ôn tập Tập đọc nhạc: TĐN số 4 A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - GV đàn giai điệu 1 nét nhạc trong bài TĐN số 4, HS nhận biết và đọc nét nhạc đó. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 8
9. (Nội dung ôn tập, không hình thành kiến thức mới) C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH - GV đàn giai điệu, HS đọc nhạc rồi hát lời, kết hợp gõ phách. Phách 1 gõ mạnh, phách 2 gõ hơi mạnh. - Tổ, nhóm đọc nhạc, hát lời và gõ phách. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG HS trình bày trước lớp: - Tập đọc nhạc kết hợp gõ đệm hoặc vỗ tay theo phách. - HS tập đọc nhạc kết hợp đánh nhịp 2/4. - HS hát lời mới của bài TĐN E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG - HS trình bày lời mới bài TĐN theo chủ đề tự chọn. 3. Âm nhạc thường thức: Sơ lược về dân ca Việt Nam A. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG - HS lắng nghe giai điệu một vài bài dân ca đã học, nhận biết tên những bài dân ca đó: Xòe hoa, Gà gáy, Cò lả, - HS xem bản đồ Việt Nam, nhận biết các vùng miền dân ca. B. HOẠT ĐỘNG HÌNH THÀNH KIẾN THỨC Từng nhóm HS giới thiệu về đặc điểm dân ca các vùng miền, kể tên một vài bài dân ca tiêu biểu của mỗi vùng miền: - Dân ca đồng bằng Bắc Bộ - Dân ca các tỉnh từ Thanh Hóa đến Thừa Thiên- Huế - Dân ca các tỉnh từ Đà Nẵng đến Bình Thuận - Dân ca Tây Nguyên - Dân ca đồng bằng Nam Bộ C. HOẠT ĐỘNG THỰC HÀNH - Mỗi nhóm HS hát 1 bài dân ca đã học. D. HOẠT ĐỘNG ỨNG DỤNG - Nghe trích đoạn một số làn điệu dân ca, nhận biết làn điệu đó của vùng miền nào. E. HOẠT ĐỘNG BỔ SUNG - HS kể tên các di sản văn hóa phi vật thể của Việt Nam đãđược UNESCO công nhận: Nhã nhạc cung đình Huế (2003), Không gian văn hóa cồng chiêng Tây Nguyên (2005), Dân ca quan họ Kinh Bắc (2009), Ca trù (2009), Hát xoan (2011), Đờn ca tài tử Nam Bộ (2013) 9