Chương trình Giáo dục phổ thông cho hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

Nội dung tài liệu: Chương trình Giáo dục phổ thông cho hoạt động trải nghiệm và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp

1. CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM VÀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP TỰ CHỦ VÀ GIAO TIẾP VÀ GIẢI QUYẾT TỰ HỌC HỢP TÁC VẤN ĐỀ VÀ SÁNG TẠO THIẾT THÍCH KẾ VÀ ĐỊNH ỨNG TỔ HƯỚNG VỚI CHỨC NGHỀ CUỘC CÁC NGHIỆP SỐNG HOẠT ĐỘNG YÊU TRUNG TRÁCH NHÂN ÁI CHĂM CHỈ NƯỚC THỰC NHIỆM
2. NHẮC LẠI MỘT SỐ LƯU Ý Ở MÔ ĐUN 1 TÌM HIỂU CHƯƠNG TRÌNH HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM VÀ HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP I. YÊU CẦU CẦN ĐẠT VỀ PHẨM CHẤT. 1.Yêu nước:Rung cảm và thểhiện thái độ yêu thương, niềm tự hào đối vớicảnh quan thiên nhiên, di tích, truyền thống của địa phương, đất nước, truyền thống yêu hoà bình ; Thể hiện thái độ kính trọng, biết ơn người lao động, người có công với nước; Tích cực, chủ động vận động người khác tham gia các hoạt động bảo vệ thiên nhiên, phát huy giá trị các di sản văn hoá của quê hương, đất nước và chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia các hoạt động xã hội góp phần xây dựng và bảo vệ Tổ quốc; sẵn sàng thực hiện nghĩa vụ bảo vệ Tổ quốc; 2.Nhân ái: Thểhiện sự quan tâm chăm sóc sức khoẻ thể chất và tinh thần không chỉ cho bản thân, người thân mà còn cho cộng đồng; Thiết lập được mối quan hệ hài hòa với người xung quanh, mang lại cảm xúc tích cực cho họ và thể hiện tôn trọng sự khác biệt của mọi người; Tích cực, chủ động vận động người khác tham gia phòng ngừa, ngăn chặn các hành vi bạo lực,
3. hành vi phi đạo đức, hành vi thiếu ý thức xã hội và tham gia các hoạt động từ thiện và hoạt động phục vụ cộng đồng; Thể hiện lòng trắc ẩn đối với nhân loại, con người nói chung và cảm thông, khoan dung với những hành vi, thái độ có lỗi của người khác. 3.Chăm chỉ: Ý thức hoàn thành mọi loại nhiệm vụ được giao, cốgắng vượtkhó khăn để hoàn thành nhiệm vụ; Luôn tìm kiếm sách, báo, tư liệu từ các nguồn khác nhau để đọc mở rộng hiểu biết và thực hiện các nhiệm vụ được giao; Tham gia công việc trong gia đình, lao động sản xuất theo yêu cầu thực tế, phù hợp với khả năng và điều kiện của bản thân; Tích cực tham gia các công việc phục vụ cộng đồng và tích cực học tập, rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai 4.Trung thực: Tựtin trình bày, chia sẻ quan điểm cá nhântrước mọi ngườitrong quá trình hoạt động và cuộc sống; Thành thật với bản thân, nhận thức và hành động theo lẽ phải; Sẵn sàng đấu tranh bảo vệ lẽ phải, bảo vệ người tốt, điều tốt., không bao che hành động xấu; Thể hiện sự công tâm, minh bạch trong các quan hệ và không dùng những gì không thuộc về mình. 5. Trách nhiệm: Xây dựng được hìnhảnh cá nhân khoẻmạnh vềthểchất vàtinh thần; Thể hiện được trách nhiệm trong tổ chức cuộc sống gia đình, góp phần xây dựng gia đình ấm no, hạnh
4. phúc; Có ý thức trách nhiệm trong học tập và rèn luyện để chuẩn bị cho nghề nghiệp tương lai; Chủ động, tích cực tham gia và vận động người khác tham gia lao động công ích, tham gia các hoạt động tuyên truyền, chăm sóc, bảo vệ thiên nhiên, ứng phó với biến đổi khí hậu và phát triển bền vững, tham gia các hoạt động giáo dục các vấn đềxã hội và đánh giá được hành vi chấp hành kỷ luật, pháp luật của bản thân và người khác; đấu tranh phê bình các hành vi vô kỷ luật, vi phạm pháp. II. YÊU CẦU CẦN ĐẠT VỀ NĂNG LỰC. NĂNG LỰC THÍCH ỨNG Hiểu biết – Xác định được phong cách của bản thân. VỚI CUỘC SỐNG về bản thân – Thể hiện được hứng thú của bản thân và tinh thần và môi lạc quan về cuộc sống. trường – Thể hiện được tư duy độc lập và giải quyết vấn đề của sống bản thân. – Đánh giá được điểm mạnh, yếu và khả năng thay đổi của bản thân. – Khẳng định được vai trò, vị thế của cá nhân trong gia
5. đình, nhà trường và xã hội. - Giải thích được vì sao con người, sự vật, hiện tượng xung quanh luôn biến đổi và rút ra được bài học cho bản thân từ sự hiểu biết này - Phân tích được ảnh hưởng của môi trường tự nhiên và xã hội đến sức khỏe và trạng thái tâm lí của cá nhân và chỉ ra được sự tác động của con người đến môi trường tự nhiên và xã hội Kĩ năng – Điều chỉnh được những hiểu biết, kĩ năng, kinh nghiệm điều của bản thân phù hợp với bối cảnh mới. chỉnh bản thân và – Thay đổi được cách suy nghĩ, biểu hiện thái độ, cảm xúc đáp ứng của bản thân để đáp ứng với yêu cầu, nhiệm vụ, hoàn với sự cảnh mới. thay đổi – Thể hiện được khả năng tự học trong những hoàn cảnh mới. – Thực hiện được các nhiệm vụ trong hoàn cảnh mới.
6. – Thể hiện được sự tự tin trong giao tiếp, ứng xử và trong các mối quan hệ khác nhau. – Giải quyết được một số vấn đề về môi trường tự nhiên và xã hội phù hợp với khả năng của mình. NĂNG LỰC THIẾT KẾ VÀ Kĩ năng lập – Xác định được mục tiêu, nội dung hoạt động, phương TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG kế hoạch tiện và hình thức hoạt động phù hợp. – Dự kiến được nguồn lực cần thiết cho hoạt động: nhân sự, tài chính, điều kiện thực hiện khác. – Dự kiến được thời gian cho từng hoạt động và sắp xếp chúng trong một trật tự thực hiện hoạt động hợp lí.
7. Kĩ năng – Hoàn thành được các kế hoạch hoạt động theo thời gian thực hiện kế hoạch đã xác định và linh hoạt điều chỉnh hoạt động khi cần. và điều – Thể hiện được sự chủ động hợp tác, hỗ trợ mọi ngƣời chỉnh trong hoạt động để đạt mục tiêu chung. – Lãnh đạo được bản thân và nhóm, tạo động lực và huy động sức mạnh nhóm hoàn thành nhiệm vụ theo kế hoạch. – Lựa chọn được hoạt động thay thế cho phù hợp hơn với đối tượng, điều kiện và hoàn cảnh. – Xử lí được tình huống, giải quyết vấn đề nảy sinh trong hoạt động một cách sáng tạo. Kĩ năng – Đánh giá được những yếu tố khách quan và chủ quan đánh giá hoạt động ảnh hưởng đến quá trình tổ chức hoạt động và kết quả hoạt động. – Đánh giá được một cách khách quan, công bằng sự đóng góp của bản thân và người khác khi tham gia hoạt động.
8. – Rút ra được bài học kinh nghiệm và đề xuất được phương án cải tiến. NĂNG LỰC ĐỊNH Hiểu biết – Giải thích được các điều kiện làm việc, công việc và vị HƯỚNG NGHỀ NGHIỆP về nghề trí việc làm của các nghề/nhóm nghề. nghiệp – Phân tích được yêu cầu về phẩm chất, năng lực của người làm nghề. – Trình bày được nhu cầu xã hội đối với các nghề và sự phát triển của các nghề đó trong xã hội. – Giới thiệu được các thông tin về trường cao đẳng, đại học, các trường trung cấp học nghề và các cơ sở đào tạo nghề liên quan đến định hướng nghề nghiệp của bản thân. – Phân tích được vai trò của các công cụ của các ngành nghề, cách sử dụng an toàn, những nguy cơ tai nạn có thể xảy ra và cách đảm bảo sức khoẻ nghề nghiệp. Hiểu biết – Thể hiện được hứng thú đối với nghề hoặc lĩnh vực và rèn nghề nghiệp và thường xuyên thực hiện hoạt động trong
9. luyện lĩnh vực nghề nghiệp đó. phẩm chất, – Xác định được những phẩm chất và năng lực của bản năng lực thân phù hợp hoặc chưa phù hợp với yêu cầu của nhóm liên quan nghề và nghề định lựa chọn. đến nghề – Rèn luyện được những phẩm chất, năng lực cơ bản đáp nghiệp ứng yêu cầu của nghề định lựa chọn và với nhiều nghề khác nhau. – Biết cách giữ an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp. Kĩ năng ra – Tổng hợp và phân tích được các thông tin chủ quan, quyết định khách quan liên quan đến nghề định lựa chọn. và lập kế – Ra được quyết định lựa chọn nghề, trường đào tạo nghề, hoạch học hướng học tập nghề nghiệp. tập theo – Lập được kế hoạch học tập và phát triển nghề nghiệp. định hướng nghề nghiệp
10. III. MẠCH NỘI DUNG Mạch nội dung Hoạt động Nội dung hoạt động Hoạt động hướng Hoạt động khám – Tìm hiểu hình ảnh và tính cách của bản thân. vào bản thân phá bản thân – Tìm hiểu khả năng của bản thân. Hoạt động rèn luyện – Rèn luyện nền nếp, thói quen tự phục vụ và ý thức bản thân trách nhiệm trong cuộc sống. – Rèn luyện các kĩ năng thích ứng với cuộc sống. Hoạt động hướng Hoạt động chăm sóc – Quan tâm, chăm sóc người thân và các quan hệ đến xã hội gia đình trong gia đình. – Tham gia các công việc của gia đình. Hoạt động xây dựng – Xây dựng và phát triển quan hệ với bạn bè và thầy nhà trường cô. – Tham gia xây dựng và phát huy truyền thống của nhà trường và của tổ chức Đoàn, Đội. Hoạt động xây dựng – Xây dựng và phát triển quan hệ với mọi người cộng đồng – Tham gia các hoạt động xã hội, hoạt động giáo dục truyền thống, giáo dục chính trị, đạo đức, pháp luật. Hoạt động hướng Hoạt động tìm hiểu – Khám phá vẻ đẹp, ý nghĩa của cảnh quan thiên đến tự nhiên và bảo tồn cảnh nhiên. quan thiên nhiên – Tham gia bảo tồn cảnh quan thiên nhiên.
11. Hoạt động tìm hiểu – Tìm hiểu thực trạng môi trường. và bảo vệ môi – Tham gia bảo vệ môi trường. trường Hoạt động hướng Hoạt động tìm hiểu – Tìm hiểu ý nghĩa, đặc điểm và yêu cầu của nghề. nghiệp nghề nghiệp – Tìm hiểu yêu cầu về an toàn và sức khoẻ nghề nghiệp. – Tìm hiểu thị trường lao động. Hoạt động rèn luyện – Tự đánh giá sự phù hợp của bản thân với định phẩm chất, năng lực hướng nghề nghiệp. phù hợp với định – Rèn luyện phẩm chất và năng lực phù hợp với định hướng nghề nghiệp hướng nghề nghiệp. Hoạt động lựa chọn – Tìm hiểu hệ thống trường trung cấp, cao đẳng, đại hướng nghề nghiệp học và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp khác của địa và lập kế hoạch học phương, trung ương. tập theo định hướng – Tham vấn ý kiến của thầy cô, người thân và nghề nghiệp chuyên gia về định hướng nghề nghiệp. – Lựa chọn cơ sở đào tạo trong tương lai và lập kế hoạch học tập phù hợp với định hướng nghề nghiệp.
12. MÔ ĐUN 2 SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG TRONG HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP
13. NỘI DUNG 1. NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC * CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯƠNG ĐẾN SỰ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC CÁC YẾU TỐ HOÀN CẢNH HOẠT ĐỘNG BẨM SINH – DI GIÁO DỤC SỐNG CÁ NHÂN TRUYỀN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC
14. Các yếu tố bẩm sinh - di truyền của PC và NL được biểu hiện bằng các tố chất và khả năng sẵn có. Quá trình hình thành và phát triển PC, NL có tiền đề từ các yếu tố này. Các khả năng sẵn có nếu được phát hiện kịp thời và GD đúng cách thì NL mới được phát huy. Nếu không đảm bảo như vậy, mầm mống và các tố chất có nguy cơ mai một. Do vậy, con đường hình thành và phát triển PC, NL chịu ảnh hưởng của yếu tố tiền đề là bẩm sinh di truyền nhưng không do yếu tố này quyết định. Hoàn cảnh sống có tác động và ảnh hưởng quan trọng đến quá trình hình thành và phát triển PC, NL của cá nhân. Sống trong môi trường luôn được vun đắp bằng quan hệ tốt đẹp giữa người với người, cá nhân sẽ có điều kiện hình thành và phát triển PC tốt đẹp. Tuy nhiên, môi trường và hoàn cảnh sống cũng không có vai trò quyết định đối với việc hình thành và phát triển PC, NL của cá nhân. GD giữ vai trò chủ đạo đối với quá trình hình thành và phát triển PC, NL của cá nhân. GD sẽ định hướng cho sự phát triển PC, NL, phát huy các yếu tố bẩm sinh - di truyền,đồng thời GD cũng khắc phục được một số PC chưa phù hợp. Tuy vậy, GD không quyết định mức độ phát triển và xu hướng phát triển của mỗi cá nhân. Hoạt động cá nhân giữ vai trò quyết định sự hình thành và phát triển PC, NL của cá nhân. PC, NL cá nhân được hình thành và phát triển do cá nhân tự học tập và rèn luyện. Đây là yếu tố
15. có vai trò quyết định đến sự hình thành và phát triển PC, NL của con người nói chung và của HS phổ thông nói riêng. GD nói chung, GD nhà trường nói riêng có vai trò chủ đạo đối với sự hình thành, phát triển PC, NL; trong đó cần thực hiện khai thác vai trò GD thông qua việc tổ chức các HĐ học. Song song đó, cần quan tâm đến cá nhân mỗi HS, bao gồm năng khiếu, phong cách học tập, các loại hình trí thông minh, tiềm lực và nhất là khả năng hiện có, triển vọng phát triển (theo vùng phát triển gần nhất) của mỗi HS để thiết kế các HĐ học hiệu quả. Đồng thời, cần chú trọng phát triển NL tự chủ, tự học vì yếu tố “cá nhân tự học tập và rèn luyện” đóng vai trò quyết định đến sự hình thành và phát triển PC, NL của mỗi HS. Như vậy, việc tổ chức các HĐ học của người học phải là trọng điểm của quá trình dạy học, GD để đạt được mục tiêu phát triển PC, NL HS.
16. * YÊU CẦU ĐỐI VỚI NHÀ GIÁO DỤC TRONG VIỆC TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT NĂNG LỰC TỔ CHỨC LỰA CHỌN CHÚ TRỌNG TĂNG CHUỖI HOẠT HÌNH THỨC RÈN LUYỆN CƯỜNG PHỐI ĐỘNG GIÁO VÀ PHƯƠNG CHO HỌC HỢP HOẠT DỤC ĐỂ HỌC PHÁP GIÁO SINH ĐỘNG CÁ SINH CHỦ DỤC PHÁT PHƯƠNG NHÂN VÀ ĐỘNG KHÁM TRIỂN PHẨM PHÁP HỌC HOẠT ĐỘNG PHÁ NHỮNG CHẤT, NĂNG TẬP NGHIÊN HỢP TÁC ĐIỀU CHƯA LỰC PHÙ HỢP CỨU NHÓM LỚP BIẾT BÀI TẬP 1: CHIA NHÓM LỚP, PHÂN TÍCH CÁC NỘI DUNG TRONG YÊU CẦU ĐỐI VỚI NHÀ GIÁO DỤC TRONG VIỆC TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC?
17. * MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG VỀ PHƯƠNG PHÁP GIÁO DỤC HIỆN ĐẠI PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC 1. Phương pháp giáo dục hợp tác
18. 2. Giáo dục tìm tòi khám phá
19. 3. Tổ chức giải quyết vấn đề
20. 4. Tổ chức thực hiện dự án
21. NỘI DUNG 2. CÁC HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP HÌNH THỨC HÌNH THỨC HÌNH THỨC THỂ HÌNH THỨC NGHIÊN CỨU CỐNG HIẾN NGHIỆM TƯƠNG KHÁM PHÁ +PP tổ chức hoạt +PP tổ chức hoạt TÁC +PP tổ chức tham động nghiên cứu động tình nguyện +PP tổ chức Hội quan khoa học của học +PP tổ chức lao thảo chuyên đề +PP tổ chức cắm sinh động công ích +PP tổ chức diễn trại +PP tổ chức thực đàn giao lưu hiện dự án +PP tổ chức trò +PP tổ chức câu lạc chơi bộ +PP tổ chức sân +PP tổ chức sân khấu tương tác (Sân khấu tương tác (Sân khấu hóa) khấu hóa)
22. BÀI TẬP 2: CHIA NHÓM LỚP: YÊU CẦU CÁC NHÓM HOÀN THÀNH BẢNG SAU VỚI 5 CHỦ ĐỀ KHÁC NHAU Năng lực Năng lực Yêu cầu cần đạt Mạch nội Chủ đề Hình thức phương pháp đặc thù thành phần dung BÀI TẬP 3: CHỌN MỘT CHỦ ĐỀ, CHỌN MỘT HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG, TRÌNH BÀY CÁCH TIẾN HÀNH CHỦ ĐỀ ĐÓ KHI TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG CHO HỌC SINH * TỰ NGHIÊN CỨU NỘI DUNG 3. LỰA CHỌN, SỬ DỤNG HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM HƯỚNG NGHIỆP THEO CHỦ ĐỀ
23. CÁC HÌNH THỨC VÀ PHƯƠNG PHÁP TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG TRẢI NGHIỆM, HƯỚNG NGHIỆP PHÁT TRIỂN PHẨM CHẤT, NĂNG LỰC HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG Thực chất tổ chức HĐTN, HN là HĐGD tổ chức theo phương thức trải nghiệm của HS. Hình thức và phương pháp tổ chức HĐTN, HN là cách thức nhà giáo dục tổ chức HS tham gia vào các HĐ trải nghiệm nhằm thực hiện mục tiêu của HĐTN, HN. Mục tiêu cơ bản nhấtcủa HĐTN, HN là phát triển NL, PC của HS, đặc biệt là NL giải quyết các vấn đề của cuộc sống hiện đại. Vì vậy, trong quá trình tổ chức HĐTN, HN cần kết hợp các hình thức và phương pháp tổ chức theo các loại hình HĐ nhằm phát triển NL thực tiễn của HS. Các hình thức và phương pháp tổ chức HĐTN, HN được lồng ghép và tích hợp với nhau phù hợp với nội dung và mục tiêu HĐTN, HN. CT HĐTN, HN (2018) quy định bốn hình thức tổ chức HĐTN, HN phổ biến như sau: 2.2.1. Hình thức thể nghiệm, tương tác Hình thức thể nghiệm, tương tác là cách tổ chức HĐ tạo cơ hội cho HS giao lưu, tác nghiệp và thể nghiệm ý tưởng như sân khấu tương tác (sân khấu hóa), diễn đàn, đóng kịch, hội thảo, hội thi, trò chơi và các hình thức tương tự khác. 2.2.1.1. Phương pháp tổ chức hội thảo chuyên đề a. Khái niệm Phương pháp tổ chức hội thảo, hội nghị chuyên đề là cách thức nhà giáo dục tổ chức HĐ trải nghiệm cho HS bằng cách tổ chức, hướng dẫn HS cùng nhau trao đổi, thảo luận, tranh luận và chia sẻ các vấn đề xoay quanh một chủ đề GD nhất định, từ đó giúp HS đạt được một nhận thức chung và có được những thái độ phù hợp với những vấn đề đó. Các cuộc hội thảo, hội nghị chuyên đề phù hợp với HS trung học thường là các vấn đề mang tính giá trị, chuẩn mực hoặc khoa học và thực tiễn HS quan tâm. Hội thảo, hội nghị chuyên đề có một số đặc trưng như: có những vấn đề hay chủ đề phù hợp với hứng thú và trình độ nhận thức chung của HS; có môi trường thuận lợi, an toàn để tất cả HS đều có cơ hội bày tỏ những ý kiến, quan điểm và chính kiến của mình; có sự tương tác giữa các cá nhân HS trong nhóm để cùng nhau giải quyết vấn đề một cách thiện chí và dân chủ; mọi ý kiến của cá nhân đều được chấp nhận và tôn trọng; có người điều hành. b. Cách tiến hành Bước 1: Xây dựng kế hoạch tổ chức hội thảo Lựa chọn chủ đề và đặt tên cho hội thảo: Căn cứvào bốn mạch nội dung chính trongHĐTN, HN với các nội dung HĐ cụ thể, GV chọn các chủ đề hay vấn đề nổi bật, thu hút được sự quan tâm của HS hoặc gắn liền với các sự kiện xã hội tại thời điểm tổ chức hội thảo. Chẳng hạn: Hội thảo về khám phá bản thân; định hướng nghề nghiệp; vững bước vào
24. đời; phương pháp học tập hiệu quả; phương pháp học ngoại ngữ hiệu quả, GD giới tính cho HS Tên hội thảo cần tạo được ấn tượng, thu hút HS; đảm bảo phản ánh đúng mục tiêu, nội dung HĐTN, HN. Xác định mục tiêu hội thảo: Nêu rõ mục tiêu của hội thảo, người thiết kếtrảlời câu hỏi: Muốn HS đạt được gì với hội thảo? Các thông điệp và sự kiện liên quan nào mà HS sẽ thu hoạch được khi tham gia hội thảo? Xác định thời gian và địa điểm tổ chức hội thảo: Khi tổchức hội thảo, cần xác địnhphạm vi hay quy mô tổ chức: cấp lớp/khối/trường; hội thảo có thể được tổ chức trong một tiết học trong lớp hoặc dài hơn (nhiều buổi) tùy vào mục đích của hội thảo (cung cấp thông tin, thảo luận vấn đề, tập huấn kĩ năng ) do ban tổ chức xác định thời gian hợp lí. Cần xác định rõ các mốc thời gian cụ thể theo từng giai đoạn tổ chức một hội thảo, như: Lập kế hoạch - Trình duyệt kế hoạch - Công tác chuẩn bị -Tổ chức thực hiện - Đánh giá, rút kinh nghiệm. Dự kiến các nguồn lực cần huy động (nhân lực, vật lực, tài lực): Thành viên nào sẽtham gia ban tổ chức, hội thảo? Ai là người điều phối chính? Ai là người chuẩn bị nội dung? Ai phụ trách hậu cần? Cơ sở vật chất để tổ chức hội thảo ra sao? Cần có thiết bị, phương tiện kĩ thuật nào? Dự trù kinh phí tổ chức hội thảo, bao gồm các chi phí cho mời báo cáo viên (nếu có), in ấn, trang trí, quà tặng khi tương tác với HS tham gia hội thảo, Bước 2: Chuẩn bị hội thảo chuyên đề GV thông báo những nội dung của chuyên đề đến HS. Gợi ý những tài liệu cần thiết cho HS nghiên cứu, tham khảo để HS chuẩn bị cho thảo luận. Thông báo về thời gian, kế hoạch tổ chức HĐ. Giao trách nhiệm cho cán bộ lớp chuẩn bị và triển khai tổ chức thảo luận. Họp với cán bộ lớp kiểm tra, rà soát các nội dung công tác, giải quyết những vấn đề khó khăn. Phân công các nhiệm vụ khác như trang trí, dẫn CT, chuẩn bị về cơ sở vật chất, văn nghệ, mời đại biểu, Cử người điều khiển thảo luận, cần chú trọng đến những người có khả năng ứng xử tốt. Chuẩn bị một số tiết mục văn nghệ, các video, đoạn phim, phóng sự, về chủ đề để xen kẽ trong hội thảo. Họp báo cáo kết quả chuẩn bị với GV trước ngày tổ chức thảo luận, kịp thời giải quyết những vướng mắc (nếu có). Bước 3: Tiến hành thảo luận nhóm Người dẫn CT tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu.
25. Người điều khiển thông báo CT hội thảo, nêu các vấn đề cần thảo luận. Tiến hành thảo luận theo các vấn đề đã nêu. Người điều khiển khéo dẫn dắt, kêu gọi sự mạnh dạn, tích cực của mọi người tham gia để thảo luận sôi nổi và có kết quả. Kết hợp sự tự nguyện của mỗi HS và mời các đại biểu của các tổ, nhóm đã chuẩn bị. Xen kẽ một số tiết mục văn nghệ, tiểu phẩm, các đoạn phim, phóng sự, liên quan đến chủ đề để tạo không khí sôi nổi, vui nhộn và đỡ nhàm chán cho thảo luận. Khi gặp khó khăn, có thể có sự tham gia của các cố vấn hay GV chủ nhiệm: gợi ý, nêu lên các vấn đề hay hướng dẫn để giúp HS thảo luận sôi nổi và đúng hướng. Bước 4: Kết thúc hội thảo chuyên đề Người điều khiển tổng kết những kết quả. Người điều khiển mời GV lên nhận xét, đánh giá và định hướng cho các HĐ sắp tới. Kết thúc hội thảo. c. Định hướng sử dụng Mục đích tổ chức hội thảo, hội nghị chuyên đề nhằm tạo tạo cơ hội cho HS được bày tỏ những ý kiến, những quan điểm của mình một cách dân chủ, tự tin để kiểm chứng hay để tự khẳng định và tự điều chỉnh. HS được cùng nhau chia sẻ, trao đổi thông tin, hợp tác để giải quyết các vấn đề, thông qua đó giúp nhau hiểu một cách đúng đắn về những vấn đề được thảo luận; đặc biệt đây là hình thức phát triển cho HS các NL ngôn ngữ, biết thuyết phục người khác, biết bảo vệ chính kiến của mình, biết lắng nghe và chia sẻ, biết hợp tác. Nội dung và cách thức tổ chức của hội thảo chuyên đề khá đa dạng và phong phú do đó hình thành được nhiều PC, NL của HS như trách nhiệm, nhân ái, giao tiếp và hợp tác, giải quyết vấn đề và sáng tạo, thiết kế và tổ chức HĐ, định hướng nghề nghiệp, thích ứng với cuộc sống, Hội thảo chuyên đề được sử dụng rất linh hoạt cho nhiều chủ đề ở mọi thời gian và không gian khác nhau, không đòi hỏi phải tốn kém nhiều thời gian và công sức cho việc chuẩn bị cũng như tổ chức thảo luận. Vì vậy, nhà giáo dục có thể tổ chức hội thảo chuyên đề trong tiết sinh hoạt dưới cờ, sinh hoạt lớp chủ nhiệm lớp hàng tuần, trong loại hình HĐGD thường xuyên theo các chủ đề GD và thích hợp để tổ chức theo lớp HS với thời gian ngắn khoảng 1 tiết. Trong HĐ hội thảo chuyên đề, phương pháp thảo luận theo nhóm được sử dụng phổ biến. Nhà giáo dục chia HS thành nhóm nhỏ, nêu vấn đề và chuyển giao nhiệm vụ giải quyết cho các nhóm HS, hướng dẫn nhóm HS thảo luận, giải quyết các vấn đề trong chuyên đề nhằm thực hiện mục tiêu HĐ trải nghiệm về nhận thức, về luyện tập, vận dụng. Ngoài ra, nhà giáo dục kết hợp tổ chức trò chơi nhận thức, trò chơi ô chữ, thi văn nghệ, kể chuyện để tạo không khí vui vẻ, thoải mái cho HS trong tiến trình hội thảo chuyên đề. d. Điều kiện sử dụng
26. Thành lập nhóm chuyên môn để xây dựng kế hoạch và chuẩn bị các nội dung vấn đề hội thảo, hội nghị. Liên hệ và mời chuyên gia về nội dung vấn đề hội thảo, hội nghị để được tư vấn, hỗ trợ và giải đáp các việc phát sinh trong quá trình thực hiện. Có kinh phí hỗ trợ cho các chuyên gia tham gia hội thảo, hội nghị. 2.2.1.2. Phương pháp tổ chức diễn đàn, giao lưu a. Khái niệm Diễn đàn trong trường học là cách thức nhà giáo dục tổchức HĐ trải nghiệm cho HS,trong đó HS được tiếp xúc, trò chuyện, trao đổi, công khai bày tỏ ý kiến, quan điểm, tình cảm của mình về một chủ đề GD nhất định bằng cách tham luận, thảo luận, tương tác với chuyên gia, nhân vật điển hình và với các thành viên tham gia. Trong diễn đàn, nhà giáo dục hoặc chuyên gia đưa ra các kết luận phù hợp với chủ đề và với HS để định hướng, GD cho HS có nhận định và hành động khách quan, đúng đắn về vấn đề đã lựa chọn, HS có nhận thức, tình cảm và thái độ phù hợp, có được định hướng đúng đắn để vươn lên trong học tập, rèn luyện và hoàn thiện nhân cách. HĐ diễn đàn, giao lưu có một số đặc trưng như: phải có những đối tượng để HS tương tác, giao lưu là những chuyên gia, nhân vật điển hình thành đạt trong các lĩnh vực nào đó, thực sự là tấm gương sáng để HS noi theo, phù hợp với nhu cầu hứng thú của HS; thu hút sự tham gia đông đảo và tự nguyện của HS, được HS quan tâm và hào hứng; phải có sự trao đổi thông tin, tình cảm trung thực, chân thành và sôi nổi giữa HS với các đối tượng tương tác, giao lưu; những vấn đề trao đổi phải thiết thực, liên quan đến lợi ích và hứng thú của HS, đáp ứng nhu cầu của HS. b. Cách tiến hành Bước 1: Lập kế hoạch hoạt động diễn đàn Lựa chọn tên chủ đề cho diễn đàn, giao lưu: Tên chủ đề diễn đàn cần tạo được ấn tượng, thu hút HS, phản ánh đúng nội dung HĐ trải nghiệm; đặc biệt, tên diễn đàn cần có tính mở hoặc nhận định chứa nhiều mâu thuẫn hoặc dạng câu hỏi nên hay không nên, đồng hay không đồng ý, Xác định mục tiêu diễn đàn: Nêu rõ mục tiêu của diễn đàn, trả lời câu hỏi: Muốn đạt được gì với diễn đàn? Các thông điệp và sự kiện liên quan nào mà HS sẽ thu hoạch được khi tham gia diễn đàn? Mục tiêu cần được xác định ở 3 khía cạnh: nhận thức, kĩ năng, thái độ. Lựa chọn nội dung và cách thức tổ chức diễn đàn: có 4 nhóm nội dung chính trong HĐ trải nghiệm với các lĩnh vực cụ thể. GV chọn các chủ đề hay vấn đề nổi bật, thu hút được sự quan tâm của HS hoặc gắn liền với các sự kiện xã hội tại thời điểm tổ chức diễn đàn. Xác định đối tượng tương tác, giao lưu cho phù hợp với những nội dung đã định.
27. Quy mô diễn đàn và thành phần tham gia diễn đàn: Diễn đàn được tổ chức trong phạm vi lớp hay khối, toàn trường. Thành phần GV và HS trong một lớp, tập thể GV và HS, có sự tham gia của cha mẹ HS, các lực lượng GD khác. Xác định thời gian và địa điểm tổ chức diễn đàn: Việc dự kiến thời gian và địa điểm tổ chức cụ thể tùy thuộc các yếu tố như: lịch học tập của HS, lịch làm việc của nhà trường, cha mẹ HS, diễn giả khách mời, Cần xác định rõ các mốc thời gian cụ thể theo từng giai đoạn tổ chức một diễn đàn từ lập kế hoạch, trình duyệt kế hoạch, công tác chuẩn bị, tổ chức thực hiện đến đánh giá, rút kinh nghiệm. Dự kiến các nguồn lực cần huy động: con người, cơ sở vật chất, tài chính, công nghệ thông tin và truyền thông, và các điều kiện hỗ trợ khác. Lập bản chi tiết CT HĐ cụ thể của diễn đàn. Bước 2: Chuẩn bị các điều kiện tổ chức diễn đàn Chuẩn bị các điều kiện để đảm bảo cho diễn đàn được diễn ra thành công gồm: Nhân sự: phân công trách nhiệm rõ ràng cho từng thành viên, đặc biệt chọn ngườilàm chủ tọa diễn đàn. Người làm chủ tọa diễn đàn nên là người tham gia vào toàn bộ quy trình tổ chức, thực hiện diễn đàn, là người có kinh nghiệm, đưa ra các lời khuyên hữu ích từ khâu lập kế hoạch, chuẩn bị tham luận, huy động các nguồn lực và đề xuất những cách thức khuyến khích sự tương tác giữa những người tham gia diễn đàn. Chủ tọa là người điều phối diễn đàn, đóng vai trò như một cầu nối quan trọng, kết nối với diễn giả khách mời và người báo cáo tham luận, chịu trách nhiệm và có kinh nghiệm dẫn dắt diễn đàn một cách toàn diện và hiệu quả, có khả năng đánh giá ý kiến của người tham gia, suy nghĩ khoa học, hệ thống và nhanh nhạy, có kĩ năng giao tiếp tốt, là người định hướng tốt cả về nội dung lẫn quy trình diễn đàn, có khả năng duy trì sự tích cực, khách quan của diễn đàn, kịp thời định hướng lại khi các ý kiến phát biểu đi lệch khỏi mục tiêu và nội dung của diễn đàn. Nếu trong trường hợp quy mô tổ chức cấp khối hoặc cấp trường, cần mời các diễn giả, các tham luận, phải thông báo với diễn giả, tham luận viên về mục tiêu và chủ đề của diễn đàn, thống nhất về khung thời gian cho phần trình bày, diễn thuyết; có hay không việc sử dụng phương tiện, thiết bị kĩ thuật hỗ trợ (PowerPoint, video ); thời lượng và hình thức dành cho phần đặt câu hỏi tương tác của người tham gia. Nếu cần thiết, người điều phối có thể nhận trước bản thuyết trình của diễn giả hay các bài tham luận, để đảm bảo rằng diễn đàn được diễn ra suôn sẻ. Công tác hậu cần: Dù diễn đàn được tổ chức ở quy mô lớn hay nhỏ thì công tác hậucần vẫn phải được sắp xếp một cách chu đáo, đảm bảo diễn đàn diễn ra thành công và HS và các bên liên quan khi tham gia sẽ cảm thấy thoải mái. Cần chuẩn bị kĩ những cơ sở vật chất, trang thiết bị kĩ thuật để tổ chức diễn đàn, địa điểm tổ chức. Dự trù kinh phí tổ chức diễn đàn, bao gồm các chi phí: mời báo cáo viên, in ấn, trang trí, quà tặng khi tương tác với HS tham gia diễn đàn. Công tác truyền thông về diễn đàn: thư mời (báo cáo viên, cha mẹ HS, Ban Giám hiệu, GV, các lực lượng GD khác nếu có). Đối với quy mô tổ chức diễn đàn lớn cần lưu ý đến một số công việc hậu cần đặc biệt cần quan tâm trong quá trình tổ chức diễn đàn như liên hệ mở cửa phòng học, kiểm tra việc sắp xếp chỗ ngồi; kết nối các thiết bị nghe, nhìn (laptop, máy chiếu, micro, loa); phục vụ nước uống, thức ăn nhẹ (nếu có); đón tiếp đại biểu, khách mời; điểm danh số lượng HS và các bên liên quan tham gia (nếu có); theo dõi tổng quát tiến trình, thời lượng diễn đàn;
28. điều phối toàn bộ diễn đàn; ghi chép ý kiến, phản hồi của HS, người tham gia; chụp ảnh, ghi hình làm tư liệu, minh chứng tổ chức diễn đàn; dọn dẹp vệ sinh, đảm bảo hoàn trả lại tình trạng vốn có của địa điểm tổ chức diễn đàn. Bước 3: Thực hiện diễn đàn Diễn đàn được tiến hành theo các cách thức đa dạng và sáng tạo tùy thuộc vào Ban Tổ chức hay diễn giả, thường một diễn đàn gồm các nội dung chính sau: Tuyên bố lí do, giới thiệu đại biểu, chủ trì và thành phần tham gia diễn đàn, thông qua CT diễn đàn. Tiến hành trao đổi, tương tác, tranh luận theo các vấn đề đã nêu cụ thể liên quan đến chủ đề đã lựa chọn. Người điều khiển phải khéo léo dẫn dắt, điều khiển để những người tham gia trao đổi, thảo luận, nêu quan điểm cũng như các ý kiến thắc mắc. Ở bước này, cần khơi gợi sự mạnh dạn, tích cực của mọi người tham gia để thảo luận sôi nổi và có kết quả, cần kết hợp sự tự nguyện của mỗi HS và mời các đại biểu của các tổ, nhóm đã chuẩn bị. Khi gặp khó khăn, có thể có sự tham gia của các cố vấn hay GV chủ nhiệm: gợi ý, nêu lên các vấn đề hay hướng dẫn để giúp HS thảo luận sôi nổi và đúng hướng. Xen kẽ một số tiết mục văn nghệ, tiểu phẩm để tạo không khí sôi nổi, vui nhộn và đỡ nhàm chán cho thảo luận. Phát biểu cảm tưởng của chuyên gia, diễn giả, khách mời tham dự, của đại biểu HS về nghĩa của buổi giao lưu. Bước 4: Tổng kết diễn đàn Sau khi diễn đàn kết thúc, cần có biên bản diễn đàn. Biên bản ghi chép lại toàn bộ HĐ diễn ra trong diễn đàn, bao gồm: thời gian - địa điểm, nội dung báo cáo tham luận, ý kiến đóng góp của HS và giải đáp của ban tổ chức diễn đàn. Ngoài ra, sau mỗi HĐ, cần có bước đánh giá, rút kinh nghiệm. Đánh giá để xác định mức độ đạt được các mục tiêu đề ra, phát hiện những sai sót và đề xuất những biện pháp để điều chỉnh trong những lần tổ chức tiếp theo, ngày càng cải thiện hiệu quả tổ chức các HĐ trải nghiệm theo hình thức này. c. Định hướng sử dụng Diễn đàn là môi trường để HS được tự do, tự tin chia sẻ, bày tỏ ý kiến, trao đổi quan điểm của cá nhân và được tôn trọng. Đồng thời, đây cũng là môi trường quan trọng để GD các kĩ năng giao tiếp quan trọng của HS như: kĩ năng tham luận, tranh luận trước đám đông, kĩ năng cho và nhận thông tin phản hồi, kĩ năng thuyết phục, kĩ năng thương lượng, kĩ năng hợp tác, Diễn đàn tạo ra cơ hội cho HS kiểm chứng các ý kiến, quan điểm của cá nhân so với chuẩn mực xã hội. Diễn đàn là phương tiện để HS điều chỉnh những quan điểm, ý kiến cá nhân nếu nó chưa phù hợp với các chuẩn mực của xã hội đề ra. Diễn đàn, giao lưu cũng tạo điều kiện để HS thiết lập và mở rộng mối quan hệ xã hội, giúp HS gần gũi nhau, tăng cường hiểu biết lẫn nhau, chia sẻ và cảm thông, hình thành những tình cảm lành mạnh. Tùy theo nội dung, cách thức tổ chức HĐ diễn đàn, giao lưu mà nhiều PC, NL như: